Кызылдың эрге-хоой­лу болгаш экономика техникумунда идепкейлиг, эки өөредилгелиг студентилерниң бирээзинге Давадр Доржуну хамаарыштырып болур. Бо чылын ол техникумнуң бирги курузун доозуп турар. Ынчалза-даа чаңгыс-ла чыл иштинде Давадр эш-өөрүнүң, башкыларының чоргааралын чаалап алган.

«Ол кончуг харыысалгалыг, дыңнангыр, ак сеткилдиг кижи чүве. Эш-өөрү-биле эптиг-найы­ралдыг, чугаакыр-даа. Техникумга өөренип келгеш-ле, хөй-ниити ажылдарынга киржип эгелээн. Ынчангаш ону бөлүүвүстүң даргазы кылдыр соңгаан. Бүдүн өөредилге чылының дургузунда чүгле беш демдектерге өөренген. Эртем-­практиктиг конференция­ларга доктаамал киржир.

Бодунуң кызымаккай чоруу-­биле тергиин өөредилгелиг болуп турарын эскердивис. Салган сорулгазын ыяап күүседир кижи. «Души прекрасные порывы…» деп бөлгүмнүң идепкейлиг киржикчизи, янзы-бүрү хемчеглерге командазының капитаны болур. Олимпиадалар, мөөрейлерге шаңналдарны черлерни алыр» — деп, бирги курсчунуң башкызы С.П. Сүүр-оол чугаалаан.

Давадр Доржу бодунуң хөй-ниити ажылдарының дуга­йында мынчаар чугаалады: «Эрткен чылын ТАР-ның 100 чылынга тураскаат­кан эртем-­практиктиг конференцияга кириштим. Ынчан Тываның бирги Үндезин Хоой­лузунуң дугайында илеткелди кылган мен. Чүс чыл бурун­гаар хүлээп алдынган кол хоойлуда шупту 22 параграф-статья барын сонуургадым. Ол Тываны хоойлу езугаар бот-догуннаар күрүне кылдыр доктааткан. Ооң соонда тыва чон хостуг болуп, бүрүн эрге-ажыктыг кижилер болган. Оон улаштыр чылдар аайы-­биле Тываның Үндезин хоойлузу чаарттынып турганын билир бис. 1923 чылдың октябрь 12-де чаарттынган Кол хоойлудан эрги албан-дужаал аттарын ап каапкан. Ынчан Кол хоойлуже хамаатыларның соңгудар болгаш соңгуур эргелерин киирген. 1924 чылда үш дугаар өскерткен. Аңаа хамаатыларның эрге-­ажыктарынга хамаарышкан өскерилгелерни киирген.

1926 чылдың октябрь 24-те Кол хоойлуга дөрт дугаар өскерилгелерни киирген. Ону Ми­хаил Сафьянов удурткан болгаш, күш-ажылчы чоннуң эргелерин калбарткан. Оон аңгыда бо удаада Тываның күрүне бюджединиң, таңмазының, тугунуң болгаш сүлде демдээниң дугайында эгелер немешкен. 1930, 1941, 1944 чылдарда Кол хоойлуга өскерилгелерни киирип турган. А 1944 чылда Тыва Совет Эвилелиниң составынче киргеш, автономнуг область кылдыр эде адаттынган. Шак ынчалдыр бистиң бичии респуб­ликавыс тургустунуп, амгы Тыва Республикага чедир хөгжүп сайзыраан».

Мира КОНГУЛ-ООЛ .
В. Шайфулин тырттырган.

Тыванын аныяктары/Молодежь Тувы