Кызылдан он тос харлыг Долгар Конгар республикага туризмни сайзырадырынга үлүг-хуузун киирер дээш, 2020 чылда чунар-бажыңнарлыг дыштанылга комплекизин ажыдар саналды ада-иезинге киирген турган.

Өг-бүле уруун деткип, Бии-Хем кожуунда боттарының өнчү-хөреңгизинде тайга эдээнде шулурткайнып агып чыдар кара суглуг Таежная деп черге комплексти тударын дугурушканнар. Алды муң дөрбелчин метр девискээрге турисчи төлевилелди амыдыралда боттандырарынга таарымчалыг байдал тургустунган.

Эгелеп чоруур аныяк сайгарлыкчы Кызыл хоо­райдан 25 хире километрде, «Тайга» станция­зынче углай орук кыдыында, онзагай бойдус чурумалдыг черге бодап алган күзелин эрткен чылын амыдыралда боттандырганы ол.
2022 чылдың май айда Тываның Сайгарлыкчы чорукту деткиир фондузундан Долгар Конгар «Бизнес-Старт» программазы-биле бир дугаар чиигелделиг (10 хуу) чээлини алган. Аныяк сайгарлыкчы ынчан 500000 рубльге улуг өгнү садып алган.

«Таежная» чунар-бажыңнарлыг дыштанылга комплекизин улгаттырып алыр дээш, экономиктиг ажыл-чорудулга хевирлериниң мурнады хөг­жүдер (35 харга чедир аныяк сайгарлыкчы, херээжен сайгарлыкчы) программазы-биле эрткен чылын ноябрь айда 1200000 база каш хонук бурунгаар 3300000 рубльге чиигелделиг (7,5 хуу) чээлилерни фонд таварыштыр алган.

Аныяк сайгарлыкчы Тываның күрүне университединде бот-өөредилге-биле дээди эртем чедип ап турар. Сессия үезинде Долгарның ада-иези ооң солуттунмас дузалакчылары апаар.
– 2021 чылда чырык­ты коштуруп, 2022 чылда төлевилел-дөзевилел документациязын кылдыр­тып алдывыс. Эрткен чылын өг-бүлевис­тиң акша-хөреңгизи-биле улуг чунар-бажыңны тудуп, арга-арыг чанында чаагайжыттынган шөлчүгешке, соок-даа үеде ажыглап болур эм оъттар холаан чылыг суглуг ыяш доскаарны тургузуп, ажык отка эът быжырар, аъш-чем кылыр болгаш дыштанып олурар сандайларлыг черлерни кылып алдывыс. Өгге удуп дыштаныр, шайлаар болгаш ырлаар шөлчүгештерни аңгылаан – деп, Долгар бизнесче баштайгы базымнарын таныштырды.
Күш-культура болгаш кадыкшылга угланыышкынныг дыштанылга баа­зазының төлевилелин чаңгыс аай тыва национал аянга боттандырып турар.

– Ийи дугаар алган чээлиниң акша-хөреңгизи-биле немей ийи улуг өгнү садып алгаш, тургузар бис. Оон аңгыда, ийиги комплекс­тиң тудуу эгелээн. Кол оран-сава – ийи каът чунар-бажың. Бирги каъдынга эштир, фин бустаныр чер, дыштаныр өрээл, ийиги каътка бильярд болгаш дыштаныр өрээлдер турар. Ол ышкаш чаагайжыттынган девискээрге дыштанылга черлериниң аңгы-аңгы шөлдери туттунар.
Комплекс бүдүн чылдың дургузунда ажылдаар болганда, өглер чылыг шалаларлыг. Чунар-бажыңның бустаныр черинде тускай эм шынарлыг даштарны салдывыс.
Чунар-бажың изиг-соок суглуг, душтаныр, арыгланыр өрээлдерлиг болгаш аалчыларга шупту таа­рымчалыг байдалдар тургустунган. Амгы үениң технологияларын ажыглап тургаш, туткан чунар-бажыңнар хөй чырык чарыгдавас, чылыг база үндүрбес. Телефон дамчыштыр иштики, даштыкы температуразын көрүп, өйлеп турар.
«Тарыс» аржаанының изиг суглуг оңгачаларында дег, отту одаптарга, ыяш доскаарның адаанда даштар ооң иштин изидип, чылыын тудуп турар. Кышкы үеде дыштаныкчылар бустанырда, кедип алыр кидис бөрттери-биле аңаа кадыкшылга ажык­тыг эм оъттар тынып, олурарлар. Чайын дээрде дүнеки сылдыстар санап дыштанырлар.
Амдыызында аъш-чемни аалчылар, дыштаныкчылар боттары эккеп ап турар. Амгы үении-биле дериттинген өгде чем белеткээринге аяк-сава, суугу дээш шупту херек чүүлдер бар. Ийи-үш чыл болгаш национал аъш-чем белеткээр черни ажыдар сорулга салдынган. Чагыгларны соцчеткилер дамчыштыр хүлээп ап турар бис.

Ажыл-херээн ажыдып азы улгаттырып алыр дээн эгелеп чоруур аныяк сайгарлыкчыларга күрүне деткимчези улуг идигни берип турарын демдеглекседим. Банкыларда чээли алыр хуулар элээн хөй – деп, Долгар чоокку үеде сорулгаларын сонуургатты.

Аныяк сайгарлыкчы эрткен чылын Санкт-Петербург хоорайга чунар-бажыңның шын тургузуунуң, агаарладырының болгаш оон-даа өске чажыттарын өөренип алган.
Аалчыларның айыыл чок чоруун хандырары-биле, дыштанылга баазазының девискээринде видеохайгаа­ралды тургускан. Комплекс камгалалдыг черниң чанында болгаш, аң-мең девискээрже кирип болур. Ынчангаш чоокку үеде ооң девискээрин херимнеп, кирер чараш хаал­галарны тудары база көрдүнүп турар. Күзүн спорт болгаш уруг­ларга ойнаар шөлчүгештерни тургузар.

Шончалай ХОВАЛЫГ, авторнуң чуруктары
Реклама эвес

#экономика_тыва_предприниматель