«Төп-Азия регионнарының кижи ниитилелиниң күш-шыдалы: сайзыралдың келир үези» деп Бүгү-россияның эртем-практиктиг конференциязының база бир кол темазы «Чоннуң ажыл чок чоруу, күш-ажылчы организацияларның чаа хевирлерин тургузары, тус черлерде ядыы-түреңги чоруктуң чидиг айтырыглары болгаш ону ажып эртериниң кол чылдагааннары» деп темага хамаарыштыр ТР-ниң көдээ ажыл-агый сайыды Айдың Дуннуң «Аныяк өг-бүлелерге – кыштаг», «Чаа сорук» төлевилелдерниң тус черге ажыл чок болгаш ядыы-түреңги чорукту ажып артеринге салдары» деп илеткели дорт хамааржыр дээрзин #Тыванын_аныяктары солун дыңнадып турар. Ук төлевилелдер херек кырында боттанып, түңнелдери эки деп көстүп турар билир бис.
2016 чылдан эгелеп «Аныяк өг-бүлеге – кыштаг» губернатор төлевилели ажылдап эгелээн. Аңаа 35 харга чедир ажыл чок аныяк өг-бүлелер киржир эргелиг. 200 баш шээр мал азы 20 баш бода мал болгаш кыштаг, сиген кезер черни алыр. Ийи чыл эрткенде, 200 баш шээр азы 20 баш бода (чүнү алганын) дараазында киржикчилерге хүлээдирин билир бис.
Бо чылдан эгелеп «Чаа сорук» деп төлевилел база немешкен. Ол база-ла ажыл чок аныяк өг-бүлелерге амыдыраар арганы берип турар. Тайып ужар, даянып турар дээни дег, чиик херек дээш шииттирип чораан аныяктарны ук төлевилелче хаара тутканы онзаланып турар. Ажы-төлүн өстүрүп, чаа эки амыдыралды шилип алыр дээн аныяктарга «Чаа сорук» улуг деткимче болуп турар.
Амгы үеде «Аныяк өг-бүлеге – кыштаг» төлевилелдиң дузазы-биле 532 кижи ажылдыг, багай эвес орулгалыг болган. Ажаап-карактап турар мал-маганы-биле ажы-төлүн азырап-өстүрер аргалыг болганнар. А «Чаа сорук» төлевилел бирги чылында 69 кижини ажыл-биле хандырган.
Ийи төлевилелдиң киржикчилери чаңгыс чер-чурттугларының бүзүрелин чаалап, деткимчезин алган төлептиг кижилер болур.