Алеся Кончук, Улуг-Хем кожуунда көдээ ажыл-агый эргелелиниң кол специализи: — 2021 чылдың «Кыштаг» төлевилелдиң аныяк малчыннары кажаа-хорааларын шупту тудуп-дооскан, ооң-биле чергелештир сумуларда мал-маганны хүлээнчир ажыл база адакталган. Бо чылын Улуг-Хем кожууннуң Ийи-Тал, Арыг-Бажы, Чаатының кыштагжылары 20-20 инектерни хүлээнген, а арткан сумуларның аныяк малчыннары хойларны алган.
— Көдээ суурларда чурттап чоруур аныяк өг-бүлелерниң амыдыралының шынарын экижидери-биле база көдээ ажыл-агыйын сайзырадыр сорулгалыг «Аныяк өг-бүлелерге – кыштаг» төлевилели 2016 чылда эгелээнин билир бис. Тыва чоннуң бурун шагдан бээр кылып келген, езу-чаңчылдары-биле тудуш харылзаалыг мал ажыл-агыйынче бистиң кожуунувуста аныяктар изиг күзелдии-биле шымныгып кирип турар. Төлевилелдиң негелдези езугаар киржикчилерин чаңгыс чер-чурттуглары чыышка шилиир. 2016-2020 чылдарның көргүзүглерин алыр болза, 5 чыл иштинде Улуг-Хем кожуунда 45 чаа фермер ажыл-агыйлары тургустунган. 45 малчын кажаа-хораалыг, чурттаар бажыңныг турлаглар туттунган. Көдээ черниң 45 чурттакчызын ажыл-агыйже хаара туткан, ол дээрге 35 харга чедир аныяктар болур. А оларның уруг-дарыын ясли-садтарже хаара тутпушаан, 2016 база 2019 чылдың аныяк малчыннарының 4 ажы-төлүн Ийи-Талдың аграрлыг школа-интернадынче өөреткен. Аныяк малчыннар колдуунда-ла суг айтырыынга бергедежир. Ындыг-даа болза 23 малчын турлагның чанында кара-суглар агып чыдар (бо таварылгада кара-суглар кыжын доңуп каар). Боттары кудуктуг чүгле 10 турлаг бар. Чааты суурдан 2019 чылдың киржикчизи Идегел Ханды бодунуң күжү-биле кудукту кастырып алган. Улуг-Хем кожуунга бо төлевилел езугаар бергедээшкиннер турза-даа, черле чедимчелиг эгелээн. Эки көргүзүглерлиг аныяк малчыннарны санаар болза, дыка хөй. Чүгле 2016 чылдың киржикчилериниң иштинден суур бүрүзүнден чаңгыстап адаар болза, ам шуудап, мал ажыл-агыйынче быжыг кире берген аныяктар хөй. Ол дээрге Арыг-Үзүү суурдан Эдуард Дамдын-оол 200 баш хойну алгаш, ийи чыл эрткенде, Сергей Балганга 200 баш хойну бүрүнү-биле хүлээткен. Бо ийи малчыннар ам кайызы-даа улаштыр малын эки малдап чоруурлар.
Алена НАН-ХОО
Арслан АРАКЧААНЫҢ тырттырган чуруу.
Долузу-биле «Тыванын_аныяктары» солундан номчуп болур.
#наадым2021 #аныякмалчыннар #кыштагжылар #тыванын_аныяктары
