Школаның башкылар коллективиниң кол өзээ болган кайгамчык мерген угаанныг кымнарыл дизе — эр башкылар! Эр башкыларывыс бисте каш санныг-даа болза, башкыларывыска чоргаарланыр бис! Башкыларывыс аңгы-аңгы мергежилиниң аайы-биле өөредилге база кижизидилге талазында тура дүшпейн, кызымакай ажылдап чоруурлар. База башкыларның уран-талантызын, уругларнын өөредилгеже сундулуун хаара тударының арагаларын база сагынгыр-тывынгыр чоруун деңнээр чүве тыппас! Ыры-шоорга өөредир Андрей Викторович Сат, оолдарны ус-шеверге чаңчыктырып чоруур Богдан Борисович Монгуш, айыыл чок чоруурунуң байдалдарынга белен болурунга кижизидер Альберт Геннадьевич Донгак, уран-талантыга, танцы-самнаар кылдыр Буян Шой-оолович Намы, куш-культурага чаңчыктырар Меңги Эдуардович Балган, корум-чурумну шыңгыы тударынга Артыш Павлович Сат база физика, информатика эртемнеринге өөредип чоруур Алексей Кимович Сандый. Башкылар боттарының эртеминиң аайы-биле ажылдаарындан өске кижизидилге ажылдарындан чыда калбастар.
«Хаактыг дайынчы» деп школачылар аразынга маргылдаа Кызыл кожууннуң Шамбалыг суурга үндезилеттинген. Ол чараш, чаа, ажыктыг маргылдаага Черби школазының өөреникчилери 2021 чылда Шамбалыг суурга болуп эрткен маргылдаага тиилээн. Маргылдаага башкыларның белеткел ажылы үре-түңнелдиг болган! Аңаа башкы бүрүзүнүң дузазы улуг салдарлыг. Хаактар чазаар чымчак материалды дилеп тывары-даа амыр эвес болган, фабрика –заводтарда бүдүрген дег кылдыр чараш хаактарны күш-ажыл башкызы, шевер холдуг Богдан Борисович Монгуш база школаның эрес-кежээ ажылчыны Угер Кимович Донгак база школаның адалар чөвүлели санныг хүннер дургузунда мастерскаяга шеверлээннер. Станок үнү хоюг үнүп турганының түңнелинде 6 хаактаарны бүдүн команда киржикчилеринге, өөреникчилерге чедер кылдыр чазап үндүргеннер. Хаакты кылган технологиязы-биле күш-ажыл башкызы Монгуш Б.Б. таныштырарда төөгүден сактыышкыннарны кылды: шаанда кижи бүрүзү аът-хөлдүг чорбаан, ынчангаш хаак тыва аңчыларның бүзүрелдиг херексели чораан. Олар хүнде 30-40 км эртип, аңнап чорааннар болгай деп чугаалады. База хаакты Тыва Арат Республиканың шевер чону хөйү-биле чазап үндүргеш, Ада-чурттуң Улуг дайынының киржикчилеринге белек кылдыр чурттуң найысылалынче чорутканнар. Шамбалыг школазының үндүрген хаак чазаар технологтуг картазының болгаш проектиниң номчугажынга даянып алгаш чазааның чугаалаан. Колдуу шарландан чазаарын сүмеледи, ам бо удаада бис хадындан хаактарны чазадывыс диди. Хаактың калбаа 45-55мм, кылыны 25-30мм, узун-дургаары өөреникчиниң узунундан хамааржыр, материалды шыгыдар, чондурар, хоюглаар, өңнээр дээш төнмес кончуг нарын ажыл болду.
Технология башкызы Монгуш Б.Б. хаакты чазап кылыптарга, күш-культура башкызы Балган М.Э. өөреникчилерин хаакка халыырынга белеткеп турду.
Ынчангаш 2021-2022 өөредилге чылында бо кончуг чараш республика чергелиг проектиге киржип, кожуун чергелиг маргылдааны кожууннуң администрациязының болгаш өөредилге килдизиниң удуртулгазы-биле база школаның коллективи Марина Адыг-ооловна Доржунуң удуртулгазы-биле эрттирдивис. Маргылдааның сорулгазы: Күш-культура болгаш ажылче чонну (ажы-толду) хаара тудары; адалар чөвүлелиниң болгаш оолдарның күш-ажыл кижизидилгезин таварыштыр харылзаазын көдүрери; ажы-төлдүң кадыкшылын камгалаар болгаш күш-культурага болгаш төрээн чуртунга ынак болурунга чаңчыктырар деп салдынган нептереңгежидери-биле маргылдаа үш аңгы хемчеглиг эрткен: хаактавышаан келгеш, дүүрге адар — оон база хаактыг чоруп каар, дараазында келгеш, ча адар база хаактыг халааш аргамчы октаар. Шупту Кызыл кожуунунуң 11 школаларының командалары идепкейлиг киришкеннер: СОШ №1 пгт Каа-Хем, СОШ №2 пгт Каа-Хем, Сукпак ортумак школазы, Кара-Хаак ортумак школазы, Черби ортумак школазы, Шамбалыг ортумак школазы, Усть-Элегест ортумак школазы, Баян-Кол ортумак школазы, Терлиг-Хая ортумак школазы, Ээрбек ортумак школазы. Маргылдаага өөреникчилер хар-назынының аайы-биле улуг бөлүк, ортумак база бичии бөлүк деп чарлып алгаш, хаакка халааннар. Школаның коллективи сүттүг шай болгаш изиг аъш-чем-биле аалчыларны уткуп, хүлээп алганнар.
Түңнелдер-биле хааглыг чыышка удуртукчулар таныштырган.
Улуг бөлүк – 9-11 класстарның өөреникчилерниң аразынга:
1-ги черни Черби ортумак школазының командазы;
2-ги черни Сукпак ортумак школазының командазы;
3-ку черни Шамбалыг ортумак школазының командазы.
Ортумак бөлүк:
1- ги черни СОШ №2 пгт Каа-Хем командазы;
2- -ги черни Шамбалыг школазының командазы;
3- -ку черни Усть-Элегест школазының конмандазы.
Бичии бөлүк:
1- ги черни СОШ №2 пгт Каа-Хем командазы;
2- 2-ги черни Сукпак ортумак школазының командазы;
3- кү черни Кара-Хаак ортумак школазының командазы.
Маргылдааның тиилекчилери өртектиг барааннар болгаш хүндүлел бижиктер-биле шаңнатканнар.
Чурукту Интернеттен алган.
Ооржак Ш.Д.,
Черби школазының башкызы.
