Коронавирус хамчыы катап база өөскүп эгелээн болганда, оон канчаар камгаланырыл деп айтырыгны чугаалажыры артык эвес. Респуб­ликаның ниитилелдиң кадык­шылы болгаш аарыгларга удур профилактика төвүнүң терапевт эмчизи Орлана Аймааның тайылбырын номчукчуларга сүмеледивис.

Коронавирустуг халдавырлыг аарыг – тыныш органнарынга багай салдарны чедирип турар халдавырлыг чидиг вирустуг аарыг.
Аарыгнын дөзү: кижиге коронавирус аарыы колдуунда аарыг кижиден азы дириг амытаннардан чыпшынып болур.
Аарыгның өзүп сайзыраар үези 2-ден 14 хонук иштинде болгаш, оон чоорту аарыгның демдектери көстүп болур.
Баштайгы им-демдектери мындыг: эьди изиир (3-7 хонук иштинде 39-40С чедир), кургаг азы чыпшынчак чөдүл, хөрек ишти угдунмас эпчок болур, тыныштадыр.
Канчап аарый бээрил?
Кажан аарыг кижи чөдүрүп, аспырып турда, агаар дамчыштыр азы доозун-довурак таварыштыр вирус аарыг кижиден кадык кижиге чыпшына берип болур.
Коронавирус аарыын нептеретпес, таратпас дээр болзувусса, чүнү кылырыл?
1. Коронавирус аарыынга удур тарылга салдыртыры чугула.
Берге байдалга аарып эртериниң орнунга аарыгны баш бурунгаар болдурбааны дээре. Ынчангаш бүгү чонну бо халдавырлыг аарыгга удур тарылганы эртип алырын кыйгырдывыс.
Тарыдылганы сөөлгү 14 хонуктуң дургузунда респираторлуг вирустуг аарыгларның им-демдектери бар кижилер-биле харылзашпаан улуска салып болур.
Тарылганы кымга салып болбазыл:
— вакцинаның тургузуунда бүдүмелдерниң кайы-бирээзинге таарышпас болза;
— чидиг халдавырлыг азы халдавыр чок аарыглыг болза;
— хоочураан аарыгларының кедерээн үезинде;
— иштиг азы чаш уруг эмзирип турар болза;
— 18 хар четпээн болза.
Коронавируска удур тарылга ийи чадага эртер: эгезинде шыңганче эмниң 0,5 хемчээлин салыр, оон 21 хонук эрткен соон­да, арткан 0,5 хемчээлин база шыңган иштинче салыр.
Тарылга соонда, үр эвес үе дургузунда, ОРВИ аараан ышкаш демдектер тыптып болур: шыырныгар, эъди ­изиир, баш аарыыр. Ол таварылгада коргунчуг чүве чок, олар дораан чиде бээр деп, эмчилер болгаш тарылганы эрткен улустуң хөй кезии чугаалап турарлар.
Аарыгны болдурбас ниити хемчеглер:
— холун үнгеш-киргеш-ле, саваңнап чуур;
— тыныш органнарын камгалап – масканы кедер;
— эмчилер — тускай кылып каан камгалал хепти кедер;
— агаарны арыглаар херекселди ажыглаар;
— думчуун физиологтуг бүдүмел (физ. раствор)-биле чаштырып чуур;
— аарыгның кандыг-бир им-демдээ илереттинзе, ол-ла дораан эмчи дузазын дилеңер (телефон дамчыштыр учас­ток эмчизин бажыңынче чалаар);
— бир эвес аарыг илереттинзе, бодуңар эмненирин семевеңер, эмчиге барып шинчидер азы бажыңче эмчини чалап алыр;
— эмчиге шинчидип тура, кажан кайы үеде, каяа чорааныңарны чугаалап бээр;
— аарыг кижи-биле харылзаа турганын база эмчиге чугаалаа­ры чугула;
— чер чоруур бетинде баар чериңерниң эпидемиологтуг байдалын баш бурунгаар билип алыңар;
— хөй улустар аразынче кирген соонда база чемненир мурнунда холуңарны саваңнап чуурун утпаңар.
Алена НАН-ХОО материалды белеткээн.
#стопкоронавирус #тыванын_аныяктары