Ася Сарыглар – Москвада тыва землячествонуң президентизи, блогер. Ол Ак-Довурак хоорайга төрүттүнген, өг-бүлезиниң ортун уруу. М.В. Ломоносов аттыг Москваның күрүне университедин дооскан. Москва хоорайның тыва землячествозунуң президентизиниң оралакчызы кылдыр 3 чыл иштинде ажылдааш, бо чылын президент кылдыр томуйлаткан. Ол – «Кежээки Кызылдың» ээлчеглиг аалчызы. Ооң-биле Эртине Кууларның чугаазын «Тываның аныяктары» солуннуң номчукчуларынга сонуургадыыл.— Ася Сарыглар азы Ася Олимпиевна? Чүге сээң нигиңде Олимпиевна деп бижээнил? Моон эгелеп аалыңар.
— Шуптуңарга изиг байыр. Мен бичиимден тура ачамга дыка ынак, ону хүндүлээр мен. Ооң-биле кады удуур, кады чемненир дээш оон-даа өске. Ынчалдыр-ла адамның адынга ынак болуп арткан мен. Ачам мээң чанымда эвес-даа болза, Олимпиевна деп адаарга, эки-дир.
— Ынчаарга, бис база Ася Олимпиевна деп чугаалажыр бис бе?
— Чок, Ася деп адап болур.
— Кыс кижиге тыва землячествонуң президентизи болуру кандыг-дыр?
— Дыка нарын айтырыг-дыр. Ону дыка белен деп шыдавас мен. База дыка берге деп база болбас. Чамдыкта деткимче чок апаар таварылгалар база турар. Чамдыкта кандыг-бир хемчеглер үезинде бичии чаштар шимээргеп, шаптыктап туруп бээри база бар. Ынчангаш ортузун шилип алыры чугула. Кандыг-даа ажыл-херектерге бергелер туруп болур.
— МКУ-ну чоокта чаа дооскан болгай сен? Ам планнарың кандыгыл?
— Москваның күрүне университединге 6 чыл ишти өөрендим. Дээди өөредилге черинче кирер мурнунда, планнарым шуут өске турган. Красноярск, Новосибирск дээш чоок-кавы хоорайларга өөренир деп бодап турган мен. Авам меңээ Москвада өөренир олут бар-дыр деп чугаалаан. Кирери берге турган. 1 олутче элээн каш кижи дужаап турган. Келир үеде планнарым дугайында амдыызында чугаалап шыдавас мен.
— Азиана Увангурдан мындыг айтырыг келди: «Москваны шилип алыр сен бе? Азы Кызылды бе?». Бис бо айтырыгга Ак-Довуракты база немептээлиңер.
— Шынап-ла, берге айтырыг-дыр. Мен улуг мегаполистиң чуртталгазынга өөренип каан мен. Ында шупту чүве дыка дүрген, караңнаар болгай. Маңаа, Кызылга азы Ак-Довуракка келиримге, улустуң кылаштаары безин оожум-дур. Ынчангаш Москва биле Ак-Довуракты деңнээри шуут болдунмас. Ынчалза-даа Кызыл, Ак-Довурак төрээн черим-дир. Москвага чүгле 5-ки курска келгеш, таарзынып эгелээн мен. Эгезинде берге турган. Ынчангаш өске айтырыгже кириптээлиңер.
— Москвага локдаун чарлап турган болгай. QR-кодтарны ажыглап база турган. Ол шупту улуска чаа чүүл болган. Москвада тыва студентилер ону канчаар эрттиргенил?
— QR-кодтарны киирип турда, мээң диплом алыр үем таварышкан. Ынчан мээң чанымга оглум, таныжым, авам, ачам турган. Шуптузунга билеттерни саткаш, Москваже эккеп алган мен. Ынчан авам коронавируска удур тарылга салдыртып албаан турду. Ынчангаш бисти кайнаар-даа киирбейн турган. А таныжым биле ачамның QR-кодтары бар. Олар биске чемни кафелерден үндүр садып бээрге, ажык шөлчүгештерге, сандайларга олуруп алгаш, чайлагларга ышкаш чемненип ап турдувус. Шупту улус база ынчаар чемненип турган.
— Москвада тыва землячество кандыг хемчеглерни доктаамал эрттирип турарыл? Оларның аразындан кандыг хемчегни хүннүң-даа болза, эрттирип болгу дег-дир.
— Шупту землячестволар бүдүн чылдың планын кылып алган турар. Шагаа – эң-не ынак байырлалывыс. Бирги курсчуларны ыдыктаары база дыка солун. Черле байырлал бүрүзү бодунуу-биле арга-дуржулганы, сактыышкыннарны арттырар. Пандемияның уржуундан бо хемчеглер болбайн турары хомуданчыг.
— Москвага тыва езу-чаңчылдарга үндезилеттинген байырлалдарны эрттиреринге ынак болганыңда, ам мындыг айтырыг бар-дыр. Сен биче төрээн чуртуңнуң патриотчузу сен бе азы Москваның бе?
— Москвага дораан-на таарзына бербээн мен. Аңаа чаңчыгары эге чылдарында берге турган. Тыва землячествону хүлээнип алгаш, дүн-хүн чокка удувайн баар таварылгалар турган. Чаңгыс чер-чурттугларывыс берге байдалдарга таваржы бээрге, оларга дузалажыр дээш кызыдып турдум. Москва – бүдүн Россияның төвү-дүр, ында арга-шинектер хөй. Мен Тывага-даа, Москвага-даа деңге ынак мен.
— Тывага азы тыва аныяктарның ортузунга чүнү өскертип болур сен?
— Ол кижи бүрүзүнүң бодундан хамааржыр. Бодуңарны үнелеп, республикавыстың сайзыралы дээш бир-ле чүвени кылыптар болза, ынчан өскерлиишкин туруп болур. «Бодумдан эгелээш өскерилгени кылыр мен» деп шиитпирлеп алыр болзуңарза, ол эң-не кол шиитпир болур.
— Ам сээң виртуалдыг делегейиңче кириптээли. Инстаграмда каш өңнүктерлиг сен?
— Ыяап-ла харыылаар мен бе?
— Сээң нигиңни ажыдып алган олур мен, ында 46 муң 300 өңнүктүг-дүр сен. Ол дээрге дыка эки чедиишкин ышкажыл. Мен ышкаш чаа эгелеп чоруур блогерлер канчап 46 муң бижидикчилиг апарып болурул?
— Чаңгыс катап «хайп» аптарга, ол-ла.
— Сен чүнү кылыптың?
— Херек кырында ону-мону кылыр болза эки дээрге, арай көөргеттинген апаар боор. Бодумнуң чижээмге чугаалап көрейн. Чүнү кылыпкан мен? Аалга, өгге элээн үр турупкан мен. Оон каяа-даа кээримге, оочур-ла оочур болган. Кайгап турган мен. Оон билип кээримге, 10 муң акша төлевирлер ап турган үе болган. Оон чоорту янзы-бүрү пабликтер мээң видеоларымны боттарынга үндүргеш, мени демдеглеп турар апарган. Оларның бирээзи #Молодежь_Кызыл. Ынчалдыр-ла улажып чоруп каан.
— Мерген Күжүгеттиң айтырыы: «Москвада тыва землячествонуң ажыл-чорудулгазында бергедээшкиннер бар бе?»
— Бо айтырыг дыка шын деп бодаар мен. Москваже ажыл-агый дилеп чедип келген чаңгыс чер-чурттугларывыс арагалаан соонда, азып, тывылбайн баргылаар. Ынчан төрел-дөргүлү менден дуза дилеп келир. Ындыг таварылгалар хөй. Бодум хуумда 3 кижини аэропротка чедир үдээн мен. Олар чанмаан-даа болур. Акша-төгерик ажылдап алыр дээш келген улус арага-дары ишпес болза эки деп бодаар мен. Бо айтырыгны ыттавайн баар арга чок.
— Ам каяа ажылдаар силер деп айтырыг келди.
— Мээң амыдыралымда шупту чүүлдер барымдааларга үндезилеттинген. Бир ажылды кылгаш, улаштыр бирээзин кылыр. Чоорту кандыг ажыл-херекке үлүг-хуум киирерим билдине бээр.
— Мени сонуургадып турар айтырыг бар. Инстаграм таварыштыр каш акша ажылдап ап турар сен?
— Өске кижиниң акшазын санавас дээр болгай.
— Аныяк-өскенге чижек кылдыр чугаалап болур бе? Өскелер база ынчаар акшаны ажылдап ап болур аргалыг ышкажыл?
— Ол бүгү шупту каш кижи көргенинден, лайктар салганындан хамааржыр. А бижидикчилер саны ында роль ойнавайн турар. Реклама берикчилери колдуунда ынаар көөр. Акшаның кирери база аңгы-аңгы. Чамдыкта 15 муң-даа, 100 муң-даа бооп болур. Чамдыкта бир ай дургузунда чүгле 1 муң-даа болур. Ол чүгле кижиниң идепкейинден хамааржыр.
— Блогер болуруңга чоок кижилериң, ада-иең, өөң ээзи, эш-өөрүң кандыг хамаарылгалыг-дыр?
— Ада-ием мээң шилилгемни хүндүлээр, меңээ чогаадыкчы хостуг чорукту бергеннер. Чоорту ада-иемни, дуңмамны кудумчуга улус танып, кады тырттырарын дилеп турар апарган. Ооң соонда арай тыртылып турар апарганнар.
— Ажыл-амыдыралыңда солун таварылгаларны биске чугаалап берип, арга-дуржулгаңны аныяк-өскенге дамчыдып турарың дээш четтирдивис, Ася! Чедиишкиннерни күзедим.
Алена НАН-ХОО.
