Тываны ядыы регион кылдыр санаан деп социал четкилерге бижээнин бо-ла көрүп болур. Шынап-ла, тыва кижиниң чуртталгазы түреңги байдалда келген бе? Ону ажып эртеринге кандыг ажылдар чоруттунуп турарыл? Бо айтырыгларга харыыны тывар дээш аныяк кижилер-биле ужураштывыс.
Элээн каш аныяктар-биле ужурашкаш, чурттакчы чон ортузунда ядыы азы түремик чорукту ажып эртери-биле дыка хөй ажылдар амгы үеде чоруттунуп турарын билип алдывыс. Күш-ажылгыр, кызымаккай аныяк кижилер күрүнениң саң-хөө деткимчезин ап, социал керээ азы национал төлевилелдер таварыштыр боттарының хууда ажыл-агыйын тургузуп ап турар. «Холу шимчээрге, хырын тодар» деп чугаалажыры дег, кижи кандыг-даа ажылды кылып чоруур болза, кажан-даа түреңги байдалга келбес. Аныяктарның амыдыралындан таварылгаларны көрээлиңер.
Тере-Хөлде эът болбаазырадыр бүдүрүлге ажыттынган
Октябрь айның төнчүзүнде Тере-Хөл кожууннуң Кунгуртуг суурунуң чурттакчызы Марина Кочаа эът болбаазырадыр мини-цехти ажыткан. Ол «Биче болгаш ортумак сайгарлыкчы чорукту болгаш хууда сайгарлыкчыларның бот-идепкейин деткиири» национал төлевилел езугаар 1 сая 350 муң рубль грантыны алгаш, дээди сорттуң тушенкаларын кылып эгелээн.
«Агростратап» грантының негелдези езугаар Марина Кочаа төлевилелди боттандырары-биле бодундан 150 муң акшаны киириштирген.
Баштайгы тушенкалар ТР-ниң эпидемиология болгаш гигиена төвүнүң лабораторлуг шинчилелдерин чедиишкинниг эрткен. Ол ышкаш Евразий экономиктиг эвилелдиң декларациязын алган.
Мини-цех хүнде 48 банка тушенканы бүдүрер, а айда 1000 ажыг банка Кунгуртуг суурнуң садыгларынче кирип болур.
Чоокта чаа эрткен чурттакчы чонунуң чизези езугаар бир айда 1598 кижи тушенканы садып ап, аъш-чемге ажыглаар аргалыг.
Аныяк сайгарлыкчының бүткен күзели
«Бичиимде-ле сайгарлыкчы болурун күзеп чораан мен. Анаа-ла бөдүүн, бичежек бизнес…»
Бо сөстерни Ак-Чыраа суурда бичежек пекарня ажыдып алган Анай-Хаак Оюн чугаалап турган. Ол социал керээ езугаар 250 муң рубльди алган.
Анай-Хаак Оюн – 25 харлыг аныяк ава. 5 харлыг Виктория деп чараш кыстыг. Ол 2018 чылда чонну ажылга хаара тудар төпке бүрүткедип алгаш, төп таварыштыр Кызылдың техникумунче повар мергежилди чедип алыр дээш өөренип чорупкан. Поварның баштайгы билиглерин алгаш, Кызыл хоорайга ажылдап арткан.
Ынчалза-даа аныяк авага куш даң бажында ажылдап чоруур, орай кежээ чанар ажыл графиги-биле бичии уруун хайгаараар үе артпас апарган. Амыдыралдың берге байдалдарынга таварышкан улуска күрүнеден социал деткимче берип турарын ол Интернет таварыштыр билип алган. Телефон-биле Өвүр кожууннуң чонну ажылга хаара тудар төвү-биле харылзашкаш, социал керээ чарып алыры-биле, документилерин чыып эгелээн.
Бичии чаш уруглуг чаңгыс авага база ак-чыраажыларга-даа ол эки чүүл болган. Ооң мурнунда чурттакчылар хлеб садып алыр дээш кожуун төвүнче кирип турган болза, ам кыдыг-кызыгаар суурнуң чону хлеб болгаш кондитер кылыглары, амданныг чемнер-биле хандырттынган.
Мерген Монгуш – Ак-Довуракта аныяк сайгарлыкчы
Мерген Монгуш «Биче болгаш ортумак сайгарлыкчы чорук болгаш хууда сайгарлыкчыларның бот-идепкейин деткиири» регионалдыг национал төлевилел езугаар деткимчени алган. Ол социал керээ таварыштыр күрүнеден акша-хөреңгини алгаш, Ак-Довурак хоорайда бодунуң бизнезин ажыткан.
Ооң кол кылып турар ажыл-херээ – хлеб болгаш кондитер кылыглары, торттарны быжыргаш, кожуунга садып-саарары болур.
Мерген Монгуш – хөй ажы-төлдүг ада. Ол – аажок кызымаккай, бурунгаар тура-соруктуг болгаш күш-ажылгыр кижилерниң бирээзи.
⚡Аныяк дизайнер
Даржаана Даржаевна Чооду Тес-Хем кожууннуң Самагалдай сумузунга 1989 чылда төрүттүнген. Самагалдайның дугаары 1 школазынга 9-ку классты доозуп, улаштыр Кызылдың А. Б. Чыргал-оол аттыг уран-чүүл колледжизиниң библиотека салбырынче өөренип кирген. Ийиги курстан, ол дээрге 2006 чылдан 2018 чылга чедир, культура шугумунга ажылдаан.
«Социал керээ» программазының киржикчизи болган. Бо 2021 чылдың май айда ТР-ниң Күш-ажыл болгаш социал политика яамызы-биле керээни чарган. Хууда сайгарлыкчы кылдыр ажылдап эгелээринге дуза кылдыр 250 000 акшаны күрүнеден деткимче кылдыр алган. Ооң-биле үлетпүр даараныр машиналарны садып алгаш, ажылын эгелээн.
Аржаана дораан июнь айда республиканың дизайнерлериниң аразынга «Fashion Market» мөөрейинге киришкен. Аңаа бодумнуң чогаадып алган амгы үениң тыва спортчу хептерин үндүрүп, көргүскен. Коллекциязының ады «Step forward» очулдурарга, «Бурунгаар базым» дээн. Тываның 20 ажыг шыырак аныяк дизайнерлериниң аразынга болуп эрткен мөөрейге бир-ле дугаар киржип, 7 шаңналдыг черлериниң аразынче кирген. Ол «Жюри кежигүнүнүң тускай үнелели» деп атка төлептиг болганын сагындыраал.
Аныяк сайгарлыкчы аттарлыг, тускай документилер хавы болгаш блокноттарны кылыр күзелдиг.
