Артышты хайындыргаш, бичии чаштырар шилге куткаш, ооң-биле каяа-даа баргаш, холун, арнын-даа чуп ап чоруур. Кандыг-даа антисептиктиң херээ чок.

Артыш, бир талазында, арыглаар, кандыг-даа аарыг, багай чүүлдер кижиже келбес. Ийи талазында, артышты үргүлчү ап алгаш, каяа-даа чорааш артыжаныр , ооң чыдындан аарыг-аржык киирер күштер шуут чагдап шыдавас боор. Артышты думчукка чаар, арын-башты чуур, холга чаар, эъди-кежин чуур, аксының иштин, дылындан бээр чаар.

Үнерде артышты аксынга дайнап чоруурга база эки, кижиже чүү-даа кирбес, чагдавас боор. Кижи-даа ажааган черге аксынга дайнап ап чоруурга база эки. Артыштың каттарын мойнунга чинчи ышкаш астып алгаш чоруурга, камгалал болур.

Бо бүгү биске, тываларга, улуг аарыгны ажып эртеринге база дузалыг боор. Артыш дээрге чоннуң эми-дир. Артышты суур, хоорай долгандыр чытталдырып турар болза аарыг, айыыл, аза-четкер, үен-даян аарыг киирер күштер турбайн баар. Ону хөй чытталдырар болза, чер кыры чырып, чуртувус арыг боор. Өгбелерниң чагыы — хүн ажа бээрге, артыш кывыспас, оон башка дедир кылдыр артыжап кааптар дээр.

Чурукту социал четкилерден алган