Тыва Республика биле Россияның үш субъектизиниң аразында кады ажылдажылганы Санкт-Петербургтуң делегей чергелиг экономиктиг форумунда чогуур документилер-биле быжыглаан. Татарстан Республика, Иркутск облазы база чурттуң соңгу төвү Санкт-Петербург хоорай Азияның төвүнде регион-биле харылзааны хөгжүдеринге сонуургалдыын бадыткаан.
Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг Санкт-Петербург форумунда регионнар аразында кады ажылдажылганы быжыглаары чаагай чаңчыл апарганын демдеглээн. Бот-боттарынга хүндүткелге болгаш экономиктиг, культурлуг болгаш социал харылзааларны быжыглаар күзелге үндезилеттинген шагдагы кады ажылдажылганы хөгжүдеринге чаа идигни амгы дугуржулгаларны боттандырарының чаарттынган планнары бээр дээрзинге ол бүзүрелин илереткен.
2023 чылда Тыва биле Татарстанның аразында кады ажылдаарының хемчеглер планынга аттар салдынган турган. Ооң боттаныышкынының бир кезээ кылдыр Татарстанга эрткен делгелгелерге, форумнарга, спортчу маргылдааларга болгаш культурлуг хемчеглерге Тыва киришкен. Өөредилге адырында стажировкалар болгаш кадык камгалалының адырында билиг-мергежил бедидеринге өөредилгелер база эрткен. Эрткен чылын Казань хоорайда Чоннар найыралының бажыңынга Тываның культура хүннери болуп эрткен.
2026-2028 чылдарда экономиктиг, культурлуг, социал болгаш өске-даа адырларда кады ажылдажылганың чаа документизинде Тыва туризм, көдээ ажыл-агый, өөредилге база чурагай хөгжүлдезиниң талазы-биле кады төлевилелдерни боттандырарынче онза кичээнгейни салырын саналдаан.
«Бис Татарстанның эң эки арга-дуржулгазын шиңгээдип ап, боттарывыстың онзагай курлавырларывысты болгаш аргаларывысты саналдаарынга белен бис» — деп, Владислав Ховалыг демдеглээн.
Татарстанның Риазы Рустам Минниханов бодунуң талазындан, машина-тудуг, автомобиль үлетпүрү болгаш көдээ ажыл-агый продукцияларын хандырар талазы-биле кады ажылдажылгага республика сонуургалдыын дыңнаткан.
Иркутск облазы биле Тыва шагдан тура найыралдыг болгаш партнер харылзаалыг. Тываның Баштыңы дыка хөй тываларга Иркутск аныяктарның болгаш күш-ажылдың хоорайы апарганын, аңаа дээди профессионал эртемни чедип алганын демдеглээн.
«Бистиң регионнарывыстың мурнунда ниити айтырыгларывыс болгаш сорулгаларвыс бар, ынчангаш арга-дуржулганы солчуп, хамаатыларывыстың амыдырал-чуртталгазының шынарын бедидеринче угланган кедилиг төлевилелдерни кады боттандырары чугула» — деп, Владислав Ховалыг Иркутск облазының губернатору Игорь Кобзев-биле ужуражылга үезинде онзалап демдеглээн.
Иркутск биле Тываның аразында идепкейлиг харылзаа амгы үеде өөредилге болгаш эртем, ол ышкаш кадык камгалал адырында чоруп турар. Иркутск облазының дээди өөредилге черлери Тыва Республикага кадрларны тускай сорулгалыг хүлээп алыышкын болгаш белеткел дугайында дугуржулгалар езугаар белеткеп турар. 2025 чылдың июнь 11-ниң медээзи-биле алырга, Тыва Республиканың Өөредилге яамызының дыңнадыглар баазазында Иркутск хоорайда 155 студент өөренип турар дугайында медээ бар.
Иркутск облазы-биле амгы дугуржулганың чаарттынган хемчеглер планы элээн хөй адырларны хаара туткан: транспорт инфраструктуразы болгаш энергетика хөгжүлдезинден эгелээш, культура, туризм база өөредилге адырында кады ажылдажылгага чедир.
«Айыттынган планнар күүселдези-биле бистиң регионнарывыстың ботарының курлавырын чедимчелиг ажыглап, бизнеске чаа аргаларны тургузуп, турум экономиктиг өзүлдени хандырарынга бүзүрээр мен» — деп, Владислав Ховалыг чугаалаан.
Санкт-Петербургтуң губернатору Александр Беглов-биле ужуражып тура, Владислав Ховалыг бо ужуражылга Тывага онзагай болуушкун деп демдеглээн – таптыг-ла 30 чыл бурунгаар, 1995 чылдың июнь 22-де, Тыва биле Санкт-Петербургтуң аразында кады ажылдажылганың бирги дугуржулгазынга атты салган.
«Республиканың хөй-ле чогаадыкчы кижилеринге Санкт-Петербург дээрге орус болгаш делегей культуразын билип эгелээн хоорайы-дыр. Тываның скифтериниң алдын коолекциязының кайгамчык төөгүзү-биле холбаалыг күштү Эрмитаж, Россияның эртемнер академиязының материалдыг культура институду база Орус географтыг ниитилелди сорунзалай тырттып, үр чылдарда, үре-түңнелдиг кады ажылдажылга демнештирип турар» — деп, Владислав Ховалыг демдеглээн.
Бөгүн Тыва биле Санкт-Петербургтуң аразында культура, кадык камгалал болгаш спорт адырында кадыф ажылдажылга идепкейлиг сайзырап турар. Регионнар аразында дугуржулганы күүседири-биле ажыл-чорудулганың чаарттынган планы чаа экономиктиг болгаш социал байдалдарда кады ажылдажылганың хөгжүлдезинге чаа идигни бээринче угланган. Ат салган документиде экономиктиг хөгжүлде, инвестиция ажыл-чорудулгазы, туризм, орук болгаш транспорт инфраструктуразы, одаар чүүл болгаш энергетика, капиталдыг тудуг, бойдус камгалалы болгаш өске-даа адырларга кады ажылдажылганың үжен хире хемчеглерин бадылаан.