Бистиң чаңгыс чер чурттугларывыс Россияның иштинде кайда-даа чурттап чоруур. Олар бистиң чаңчылдарывыс болгаш дылывыс чидирбес дээш землячестволарда аныяктарны хаара тудуп турар. Хакасияның Абакан хоорайда «Энерел» деп бөлүк бар. «Тываның аныяктары» солуннуң редакцизы «Энерел» бөлүктүң даргазы Болат Сат-биле чугаалашкан. Ол Абакан хоорайда 10 хире чыл чурттап чоруур, автошколада ажылдавышаан, хөй-ниити ажылдарын кылып, чаңгыс чер чурттугларывыска дузазын кадып чоруур.
— Болат, солунувустуң номчукчуларын «Энерел» бөлүк-биле таныштырар силер бе?
— Мында, Хакас Республикада, чурттап чоруур тыва чонну демнештирер сорулга-биле бир чыл бурунгаар «Энерел» деп бөлүктү ажыткан бис. Кол-ла ажылывыс – чаңгыс чер чурттугларывыска дузалажыры болуп турар. Оларны хаара тудуп, янзы-бүрү солун спортчу болгаш өске-даа хемчеглерни организастаары чугула.
Абаканга мындыг бөлүк ажыдар деп бодал шагда-ла турган. Үш чыл бурунгаар-ла боданып келген бис.
— «Энерел» бөлүк дугайында медээлер бо-ла үнгүлээр. Кыжын рейдилер эрттирип турган деп дыңнаан бис. Ол дугайында биске тайылбырлап бээр силер бе?
— Ийе, удаа-дараа Абакан хоорайга рейдилер эрттирип турган бис. Арагаже сундулуг, сула салдынган аныяктарга болгаш өг-бүлелерге хамаарыштыр профилактиктиг чугааны чорудуп турдувус. Өске черге чурттап чорааш, тыва чонунуң ат-алдарын утпас болза эки. Тывавысты алдаржыдып чоруур артистеривис, спортчуларывыс хөй. Оларга чоргаарланып, үлегер-чижек алыры чугула. Ынчангаш бо хоорайга база корум-чурум үрээр чорукту болдурбас болза эки деп бодаар мен.
Баштайгы хыналда үнүүшкүнүвүс үре-түңнелдиг болган. Хакасияның күрүне университединиң тыва студентилерниң аразында байдалды хайгаарап турар бис. Өөредилге чериниң ректору-биле харылзааны тудуп, кандыг-бир таварылгаларда бисче долгап кээр апарган.
— «Энерел» бөлүктүң социал четкилерде медээлери хөй кезии “арыг” тыва дылда үнүп турарын эскердивис.
— Ийе, тыва дылывысты сайзырадып, бичии чаштарывысты бодунуң төрээн дылын утпас кылдыр медээлерни тыва дылда бижип турар. Мен база ада кижи мен, ажы-төлүм мында школада өөренип турар. Оолдарым чамдыкта тыва дылын билбейн баар. Оларга тайылбырлаар апаар-дыр мен. Бо хоорайга тыва национал школа ажыдар болза, деп күзеливис бар.
— Бо чайгы планнарыңар кандыгыл?
— Чайгы үеде хакас чоннуң янзы-бүрү хемчеглеринге, байырлалдарынга тыва делегацияның төлээлери кылдыр киржир бис. Республиканың удуртукчулары тыва чоннуң культуразын, уран чүүлүн, езу-чаңчылдарын дыка сонуургаар. Хөөмей, сыгыт, каргырааны чугаалаан-даа херээ чок. Ол — тыва чоннуң үнелеп четпес эртинези.
Олчей СЕРЕН
