Чолукшулга езулалы

Бо езулалды хүн бүрүнүң амыр-менди солчулгазы-биле холуп болбас. Чолукшулга чогум-на Шагаа езулалы, ооң бир чарылбас кезии. Чүге дээрге чолукшулга хамыктың мурнунда кижилерниң Чаа чылда бот-боттарынга чаагай күзээшкиннерни кылыры: ак чолду, ак орукту, каң кадыкшылды күзээри. Ол езулал колдуунда артыштыг саңга арыгланып, ак харга аштанып-кактанган соонда, даштыгаа болур.

Бичии назылыг кижи мурнай холдарының ийи адыжын өрү көрүндүр мөгейе аарак сунар, а улуг назылыг кижи аныяк кижиниң холдарының кырынга адыштарын куду көрүндүр салыр. Биче назылыг кижи улуг кижиниң шенектерин тудуп, хүндүткелин, деткимчезин илередир.

Шагааның (аалдың) улуг назылыг кижизин хүндүлеп езулаарда, кадакты ийи адыжынга чада сала аарак тудуп алгаш, ооң ийи кырызының кырынга салып чолукшуур. Ооң соонда белээн тудускаш, мөгейип езулап каар. Ол дээрге-ле, «бичии меӊээ даянып болур силер, силерниӊ чагыг-сүмеӊер кезээ шагда хүлээп алыр мен» дээни ол. Улуг назылыг кижи «хүндүткелди хүлээп алдым, сеӊээ мээӊ буяным, назыным четсин» дээн сагыш-сеткилдиг, холдарыныӊ адыштары куду көрүндүр шенек дужу чедир кырынга салыр. Улуг назылыг кижи аныяк кижиге бодунуң чечен сөзүн, мерген угаанын, буян-кежиин болгаш узун назынын сөңнеп турары ол болур.

Аныяк кижи чолукшуп тура, «Шаг чаагай!» дээрге, улуг назылыг кижи «Шагаа чаагай!» деп харыылаар.

Центр тувинской культуры

Чурукту Интернеттен алган.

Предыдущая запись
Подписка-2023
Следующая запись
Шагааның кадыны
Меню