Эрткен чылын Арыскан суурга кыргыкчылар аразынга шак мындыг кожуун чергелиг мөөрей кончуг солун болуп эрткен. Бо чылын мөөрейни Арыскан суму чагыргазының даргазы, республикада Херээженнер чөвүлелиниң Улуг-Хем кожуунда куратору Ш.Ч.Донгак сүмелээрге, кожууннуң херээженнер чөвүлели-биле шупту сүмелешкеш, Арыг-Үзүү сумузунуң херээженнер чөвүлели хүлээнип алгаш, эрттирдивис.
Кыргыкчылар мөөрейин «Даг-Ужу» деп черде «Аныяк өг-бүлеге кыштаг» деп төлевилелдиң киржикчизи аныяк малчынывыс Байыр Хайынович Соянның аалынга эрттирер деп дугурушкан бис. Кожуун чергелиг кылдыр чарлаан мөөрейге Торгалыгдан, Эйлиг-Хемден, Арыскандан, Иштии-Хемден болгаш холумак киржикчилерлиг командалар болчажып алган шагывыста кыштагга чыглып келгеннер.
Мөөрейниң негелдези: хойну арыг, шынарлыг болгаш балыг-бышкын чокка кыргыыры, команданың ниитизи-биле каш баш хойну кыргаанын база санаар. Команда 2 эр, 2 херээжен кыргыкчыдан тургустунган болур. Хачызын, шарып-хүлүүр хендирин кыргыкчы бүрүзү боду чепсегленип алгаш кээр.
Маргылдааны эгелээн деп чарлаптарга, киржикчилер хойларны шилип ап, шалыпкыны-биле кыргып кирипкеннер. Кыргылда үезинде тергиин кыргыкчылар дораан илереттинип үнүп келген. Эр кыргыкчылардан Эйлиг-Хем командазының кежигүнү Рафик Биче-оол бир хойну 7 минут 1 секунда кыргааш, тиилээн. База-ла Эйлиг-Хемден кыргыкчы Оңмас Монуш-оол 8 минут кыргааш, ийиги черни алган. Арыскандан Айдыс Кунгаа хойну 8 минут 30 секунда кыргааш үшкү черни, Эйлиг-Хемден Айдың Биче-оол 9 минут 30 секунда кыргааш, дөрткү черни алганнар.
Херээжен кыргыкчылардан Эйлиг-Хемден Чодураа Кыргыс 6 минут 48 секунда кыргааш, тиилекчи болган. База-ла Эйлиг-Хемден Азиймаа Кыргыс 20 минут кыргааш 2-ги черни, Арыскандан Алдынай Чульдум, Шончалай Донгак 3-4-кү черлерни алганнар. Херээжен болгаш эр тергиин кыргыкчыларны акша болгаш суй-белектер-биле шаңнаан.
Команда аайы-биле мөөрейге 200 хой арттырып каан турган. Ол хойларны келген командаларга деңге чара салыптарга, бир командага-ла 33 баш онаашкан. Эйлиг-Хемниң командазы 33 хойну мурнай-ла кыргааш, 1 дугаар черни чаалап, ирт-биле шаңнаткан. Ийиги черни Арысканның кыргыкчылары алгаш, база-ла ирт-биле шаңнаткан. Торгалыгның командазы үшкү черни чаалап, серге-биле шаңнатканнар. Дөрткү, бешки черлерге төлептиг болган Иштии-Хемниң командазынга болгаш чыынды командага акша шаңналдарын, хүндүлүг бижиктерни тывыскан.
«Тергиин кыргыкчы» деп мөөрейге республиканың Херээженнер чөвүлелинден Ольга Торе-Бадыевна Дондуй, Полина Шойжуновна Лопсан маргылдаага чүгле аалчылар болуп келген эвес, а боттары «Демнигбейлер» деп холушкак команданы тургускаш, эрестии-биле киришкеннер. Кызылдан келген аалчылар «Эң опыт-дуржулгалыг кыргыкчы» деп тускай шаңналга төлептиг болганнар.
Күш-ажыл-биле холбашкан солун мөөрейге киржип келген командаларны болгаш аалчыларны аалдың ээзи аныяк малчын Байыр Соян хойну дөгерип, изиг-ханнадып, хүндүлээн. Кожуун чагыргазының даргазының хүлээлгезин күүседип турар Э.Л.Мандан-оол, кожууннуң көдээ ажыл-агый эргелелиниң даргазы Б.К.Ховалыг, кожуун чагыргазының даргазының социал политика талазы-биле оралакчызы А.Ч.Тулуш, культура эргелелиниң даргазының хүлээлгезин түр када күүседип турар Б.Ю.Хертек маргылдааның киржикчилеринге байырын чедиргеннер. Кыргыкчылар маргылдаага киришпишаан, малчынга ол-даа болза элээн хөй хойларын кыргыырынга улуг үлүүн киириштирип бергени кончуг эки болган. Маргылдаа солун болгаш ажыктыг эрткенин киржикчилер демдеглээннер.
Хүлээнип алган мөөрейивисти эки эрттиреринге дузазын чедирип, деткикчилээн эш-өөрүмге, чоок кижилеримге четтиргеним илереттим.
Валентина САЙЗАН-ООЛ,
Арыг-Үзүү сумузунуң херээженнер чөвүлелиниң даргазы.
