Экии, «Тываның аныяктары»!
Мен Кызыл хоорайның дугаары 3 школазының 5-ки клазын доостум. «Сылдысчыгаш», «Тываның аныяктары» солуннарда ТАР-ның 100 чылынга тураскааткан чагааларны өөреникчилер бижип турарын көрдүм.
Мен бодумнуң школамның төөгүзүн бижиир деп бодап алдым. Ынчангаш интернеттен, башкыларымдан айтырып тургаш, мындыг төөгүнү билип алдым.
100 чыл бурунгаар бистиң өгбелеривис амгы шагның ышкаш чараш, улуг школаларга өөренмейн турганы билдингир. 1934-39 чылдарда ТАР-га чайлаг школалары ажылдап турган. Ынчан улуг оран-сава чок турган болгаш, өглерге өөренип эгелээн. А өөренир үези чүгле июнь 1-ден август 15-ке чедер. Аңаа колдуунда 12 хардан 17 харга чедир уруглар-оолдар кээр. Оон чоорту школа-интернаттар тыптып эгелээн. Үжүк-бижикке чүгле ийи чыл ишти өөренир, а үш дугаар чылында кожуун төвүнүң школазынче шилчиир. Кожууннуң школа-интернадынга дөрт чыл өөренир. Оон чоорту 7 чыл школалары тыптып келген. Ол дээрге 1940-41 чылдар үези-дир.
Кызылдың 3 дугаар школазының чаа оран-савазы 1980 чылда туттунган. Ынчалза-даа ооң эге дөзү 1947 чылда-ла салдынган. Ам болза «Аныяк» өөредилге төвүнге турган болду. Аңаа чүгле уруглар өөренип турганы база солун. Ол школаны 1975 чылда хаап база турган чорду. Ооң соонда аңаа хоорайның шупту школаларындан улуг классчылар мергежил шилип алыр дээш өөренип эгелээн.
А 1974 чылда чаа школаның таваан салган, ону 6 чыл иштинде тудуп үндүрген. Чаа школавыс ажыттынарга, бирги директору Владимир Иванович Виденкин турган деп билип алдым. Ол алдарлыг башкы чораан. Школавыска Г. П. Конуркина, П. А. Помазанова, С. В. Пригарина, Н. Н. Сенникова, Н. И. Чемкова, С. В. Кондрашова, Л. П. Добычина, Л. П. Батурина, Л. А. Пономарева дээш оон-даа өске башкылар ажылдап турган. Ынчан шупту 49 башкы 1980 чылдың сентябрь 1-де уругларны чаа школага хүлээп алган.
Школавыс хөй-хөй мөөрейлерниң тиилекчизи деп билир мен. Башкылары база шупту эки. Бирги класска башкывыс ады — Елена Юрьевна Базуева. Башкывыска дыка ынак бис. Башкывыс дыштаныр хүннерде бисти эдертип алгаш каяа-даа агаарладыр, оон бажыңынга баргаш, торт чиир бис.
Хүндүлүг кырган-ача! Тывавыс 100 чыл иштинде дыка өскерилген. Мында ам кандыг-даа нациялыг кижилер чурттап турар. Тыва кижилерниң чуртталгазы дыка экижээн.
Валерия НАН-ХОО.

#100летиеТНР #ТАРнын100 чылы #письмомоемудеду #тыванын_аныяктары