С.К. Шойгу: Российжи шериг херээниң дугайында чугаа

Амгы үеде «Звезда» телеканалда нептереңгей апарган «Военная приёмка» дамчыдылганың башкарыкчызы Россияның камгалал сайыды, бистиң чаңгыс-чурттуувус Сергей Шойгу-биле чугаалашкан. Ук интервьюдан үзүндүлерни «Тываның аныяктары» солуннуң аныяк номчукчуларынга сонуургаттывыс.
— Сөөлгү чылдарда бистиң дамчыдылгавыс «Военная приёмка» тергиин экспедицияларның херечизи болган. Ол дээрге шериг техниказының Соңгу доштуг океан таварыштыр эрткени, Арктикага шериглерниң массалыы-биле 10 метр бедиктен шурап батканы база Тывада эртип турар «Шериг раллиде» тускай салбырларның күжениишкинниг ажылдап турарын көрүп тур бис. Шак мындыг нарын экспедцияларны чүге кылып турарыл? Совет Эвилелиниң үезинде безин мындыг экспедициялар эвээш турган болгай.
— Бир дугаарында, бөдүүнүнден эгелээйн. Боттарыңар-ла чугааладыңар, оларны тускай салбырлар деп адаан. Ынчангаш оларның ажыл-ижинге дүүштүр тускай арга-дуржулгалыг болуру чугула. Ол ышкаш тускай отрядтарга таарышкан техника турар ужурлуг. Ол, чугаа чокка, бүзүрелдиг, хөй катап шылгаттынган техника болур. Оон аңгыда ол амгы үении-биле үре-түңнелдиг, ажыктыг болур ужурлуг. Дериг-херекселди чемодан-биле азы вагон-вагону-биле сөөртпейн, эртен чүү херегил, ооң соонда чүнү алыр мен деп бодал чокка, бо шакта, бо хүнде онза байдалдарга дүүштүр ону кылган. Ынчангаш техниканы онза байдалдарга хынаары чугула. Ол дугайында чугаалавайн бардыңар, ынчалза-даа «Звезда» телеканалга ону хөй катап көргүскен. Шак ындыг дайынчы хыналдаларның түңнелинде аңгы-аңгы хевирлерниң чепсектерин ажыглалче киирген. А чамдыкта катап-катап хынап тургаш, үндүр бижиир-даа таварылгалар турар.
Экспедицияларга хамаарыштыр алыр болза, ында дыка хөй талаларын көрүп турар. Кижилерден эгелеп аалыңар. Тускай салбырлар болганда, олар чүгле бажың-балгадындан эвес, а чурттан безин оранчок ырак черлерге даалганы кылыр апаар. Болганчок даалгалар ондактыг-даа болур. Бо таварылгада кижиге хөй билиг херек. Неделя-неделязы-биле азы ай-даа чедир чурттаарынга таарымча чок байдалдарга ажылдаар апаар. Маңаа чүгле дириг артары эвес, а даалганы күүседири база бар. Ынчангаш чүгле профессионалдар-биле ажылдаары чугула.
Чыл санында дериг-херекселдер чарттынып турар. Ону шиңгээдири чугула. Ында оптика, харылзаа дээш оон-даа өске талалар бар. Чижээлээрге, 2 чыл бурунгаар чурттуң шупту куйлар иштиниң 3D хевирже шилчидип эгелээн бис. Ону совет чылдарда кылырын база оралдажып турган. Ол камгалал тудуглар кылырынга херек.
Ам ол ажылдар кылдынган. Кандыг объектини каяа канчаар ажыглаары билдинген. Куй ишти болганда, аңаа харылзаа ажыглаттынар бе? Бо таварылгаларны база көөр. Ону чүгле шериг херээнге эвес, турисчи сорулгаларга ажыглап болур.
Курил ортулукка (Шимшу) улуг экспедициялар болган. Ооң дугайында дыка хөйнү чугаалаан. Ол янзы-бүрү чылдарда чүгле Россияга эвес, өске-даа чурттарга кандыг ужур-утканы илередип турарын билип алыры чугула.
Оон аңгыда ортулуктар таварыштыр суг аргыжылгазының айтырыы база кол черни ээлеп турар. Ону канчап камгалап алырыл?
Ам Соңгу чүк, Камчатка, чөөн таланың эриин дургаар улуг экспедициялар болур. Ол – гидроаэродромнар-дыр. Харын-даа шериг кезектерин ол девискээрлерже октап болур. Ол – тускай өөредилгелер-дир. Аңаа далай флодунуң тускай шериглери киржип болур. Ону ам-даа уламчылаар бис.
Тайга-даскылда, ховуларда, дагларда чурттап чоруур улус бар. Олар ында хүн бүрүнүң амыдыралын кандыг-даа бергедээшкиннер чокка, көңгүс анаа чурттап чоруурлар. Ындыг улусту дыка хөйнү билир мен. Ынчангаш шериглеривисти оларның арга-дуржулгазынга өөредири чугула. Бажыңны-даа бодунуң холу-биле тудуп алыр, тарааны тарып алыр, аътты-даа мунуп билир, аъш-чемни боттары тып, белеткеп ап чоруур кижилер хөй. Бо бүгү чүүлдерге бистиң оолдарывысты өөредир херек.
Техника дугайында алыр болза, ону чеже-даа хыназа, чер-черлерниң бойдузу өске. Чамдык черлерниң хары безин бир өске.
Келир чылын Кемерово облазынга, Алтайга тускай салбырларның өөредилгелери эртер. Олар чаңгыс черге турбайн турар.
Мира КОНГУЛ-ООЛ.

(Уланчылыг).
#Шойгу #герой #патриотизм #тыва #тыванын_аныяктары

Предыдущая запись
Приглашение в мир культуры. Студенты ТувГУ начали использовать «Пушкинскую карту»
Следующая запись
Кызыл хоорайның Восток микрорайонунда орукту чаартып турар
Меню