Ооң тыптып келгенин дайынчы оолдар мынчаар тайылбырлады: «Ачыты-биле чаңгыс черде шериг албанында ажылдап чоруур бис. Тускай шериг операциязынче чорааш, база-ла чаңгыс майгынга чурттап, дайынчы кижиниң албан-хүлээлгезин күүседип турдувус. Бир хүн одаг кыдыынга тыва оолдар шайлап олурдувуста, Ачыты ындыг бодалды чугаалаан. Ооң соонда маңаа келгеш, бөлүүвүстүң бирги ырын бижиттирдивис» — деп, Алаш чугаалады.
«Ийе, «Черный барс» бөлүүн тургузар дугайында бодал бо чайын июль 17-ниң хүнүнде тыптып келген. Чүге ыяап-ла кара ирбиш дээнил? Ооң утказын алыр болза, Украинага Лисичанск хоорайны хостап алырывыска, Төп шериг округунуң командылакчызы, генерал-полковник Александр Лапин тыва дайынчыларны «кара ирбиштер-дир силер» деп үнелээн. Ооң соонда бо ат Украинада тыва шериг оолдар аразында тарай берген» — деп, Ачыты тайылбырлаан.
«ЧЁРНЫЙ БАРС» («КАРА ИРБИШ») хөгжүм бөлүү «ТЫВАҢ ДЭЭШ ТҮРЛҮГ ЧОР» деп баштайгы ырыны Украинада тускай шериг операциязында киржип турар эрес-дидим чаңгыс чер-чурттугларывыска база төрээн Тывавыстың төлептиг, коргуш чок оолдары — чуртувустуң бурунгаар хөгжүлдези, тайбың-чаагай келир үези дээш хары черге бажын салган маадырларывыска тураскааттывыс деп, дайынчы оолдар бирги ырызын таныштырган. Ырының сөзүн аныяк чогаалчы Тимур Кадын-Нава бижээн, аялгазын Айдемир Чамгын-оол (Айдар) чогааткан, а үн каастакчызы Даваа Дандар болганын сагындыраал.
ТЫВАҢ ДЭЭШ ТҮРЛҮГ ЧОР!
Дүжүп баткаш, өңү читкен,
Чүгүрүшкен сылдыстар дег,
Эжиң-өөрүң хораза-даа,
Эр-ле сорууң черле салба!
Тиккиледир соккан чүрээң
Диңмит-даашка хөлзезе-даа,
Каргырааңны, хөөмейиңни
Чалгын кылгаш, сүлдең салба!
Ханныг дайын салдарынга
Харык-шинээң үстүп читсе,
Бодалдарың чүглендиргеш,
Боогдакчылаар хүлээлге-дир.
Өгбе чагыын хажытпайн, күштүг чор!
Тываң дээштиң сүрлүг чор, түрлүг чор!
Тываның 55-ки даг-адыгжы бригадазында чаа тургустунган бөлүктүң дайынчы оолдары ноябрь 17-ниң хүнүнде марафон-концертти үндүрерин планнап турар. Концерттен чыгдынган акш-хөреңги-биле тускай шериг операциязында киржип чоруур дайынчы оолдарга немей дериг-херексел садар сорулганы Ачыты биле Алаш боттарының мурнунда салган.
Мира КОНГУЛ-ООЛ,
чуруктарны хууда архивтен алган.
#тыванын_аныяктары солуннуң октябрь айның үндүрүлгезинден.
