Хамчыктың ийиги чалгыы эгелээн

Коронавирус аарыы катап база нептереп келгени-биле, Республиканың Аарыгларга удур кадыкшылга төвүнүң специализи Уран Ондар-биле чугаалаштым. Ук аарыгның дугайында чүнү билип алыр ужурлуг бис. Ооң им-демдектери кандыгыл? Ону билип алыры черле артык эвес.
— Коронавирустуг инфекция – тыныш органнарынга багай салдарлыг халдавырлыг, чидиг вирус­туг аарыг. Аарыг кайыын тыптырыл: дириг амытаннар азы аарыг кижиден. Канчаар дамчыырыл: аарыг кижи чөдурерге, аспырыптарга, чугааланып турда азы доозун-довурак таварыштыр вирус аарыг кижиден кадык кижиге чыпшына берип болур.
— Аарыг кайы хире үр болгаш билдинерил?
— Чыпшынган аарыгның өзүп сайзыраар үези — 2-14 азы болганчок-ла 2-7 хонук иштинде кадык кижиниң организминге чыпшына берген вирус өзүп, сайзыраар деп шинчилээн. Ынчалза-даа ам-даа чиге тодараттынмаан.
— Коронавирус дугайында чүнү билир ужурлуг бис?
— Аарыгның кол им-демдектери:
— 90 % таварылгаларда эът изиир.
— 80% таварылгаларда кургаг азы чыпшынчак чараалыг чөдүл.
— 20% таварылгаларда хөрек угдунмастаар.
— 15% таварылгаларда тыныштадыр.
— Чамдык таварылгаларда ижин аартыр, куду олуртур, куску келдиртир.
— Коронавирус аарыындан камгаланыр аргаларын ам база сагындырып көрүңерем.
— Чаа тывылган коронавирус аарыын нептеретпес, таратпас дээш Роспотребнадзор дараазында чугула хемчеглерни сагыырын сүмелээн:
— хөй улустуг база дириг амытаннарлыг культура-массалыг хемчеглерже барбаңар;
— тыныш органнарынга камгалал масканы ажыг­лаар;
— ижеринге арыглап белеткеп каан сугдан ижер база экидир хайындырган чем чиир;
— хөй улус аразынче кирген соонда база чемненир бетинде холуңарны эки саваңнап чуп туруңар;
— иммунитетти быжыктырары-биле ногаа-чимис аймаан рационче киирер, сула-шимчээшкиннерни хүннүң-не күүседир, арага-дары ижерин болгаш таакпы тырттарын хоруур.
Аарыгның кандыг-ла-бир им-демдээ илерезе, ол-ла дораан эмчи дузазын дилеңер. Бир эвес аарыг илерезе, бодуңар эмненирин семевеңер, эмчини дораан бажыңыңарже кыйгырткаш, шинчидиңер. Эмчиге шинчидип тура, кажан, кайы үеде, каяа чорааныңарны чугаалап бериңер.
Коронавирус аараан соонда күүседир
сула-шимчээшкиннер

Өкпе-тыныш аарып эрткен соонда, организм­ниң катап күш кирип тургустунарынга 10 сула-шимчээшкинни силерге сүмелээр-дир бис. Тыныжыңарны шинчилевишаан, сула-шимчээшкин бүрүзүн 10 катап кылыңар. Кичээнгей! Сула-шимчээшкиннерни кылып эгелээр мурнунда бодуңарның ниити байдалыңар шынап-ла эки бе, эъдиңер изии өйүнде бе деп шинчилеп алыңар.
Разминкадан эгелеп аалыңар. Бажыңарны оң солагай талазынче он-он катап ээлдириңер.
Эгиннерни көдүрер: көдүрүп тура — киир тынар, бадырып тура — үндүр тынар.
1. Дараазында эгинни көдүре аарак бажыңарны ээлдириңер. Шын тыныш дугайында утпаңар. Үндүр-киир тынар, үндүр-киир тынар. Аксыңар- биле эвес, а думчууңар-биле тынарынче кичээнгейни угландырыңар.
2. Дараазында сула-шимчээшкин — холдарны баш ажыр көдүрери. Холдарны өрү көдүрүп тура — киир тынар, бадырып тура — үндүр тынар.
3. Үш дугаар сула-шимчээшкин болза, холдарывысты баарывыска ол-бо талазынче чайбышаан, үндүр-киир тынар.
Холдарны силгиир.
4. Оон ыңай — холдарывысты баарывыска чайбышаан, эгиннеривисти бөле куспактаныр бис. Үндүр-киир тынарын утпаңар.
5. Дараазында сула-шимчээшкин — буттарыңарны эгиннериңерден делгем кылдыр баскаш, холдарыңарны артыңарже оочур езугаар үндүр-киир тынмышаан октаңар.
6. Ам ийи холуңар баарыңарда хевээр. Аай-дедир эглип, холдарыңарны октагылаарын уламчылаңар.
7. Дараазында ийи кыдыынче ийлендир ээлчег езугаар эглип бадыңар. Эглип баткаш киир, дедир көдүрүлгеш, үндүр тынар.
8. Холдарыңарны мурнуңарга туткаш, бурунгаар бадыңар. Үндүр-киир тынар. Ооргаңар дорт тударынче, а таз аткаарлавазынче кичээнгейни салыңар. Бурунгаар доңгайгаш, 90 градуска турарын кызыдыңар.
9. Дараазында сула-шимчээшкин — холдарны көдүрбүшаан олурары. Эгиннер кулактарны чажырып турар кылдыр, адыштар уткуштур холдарны өрү көдүрер.
10. Сула-шимчээшкиннеривисти үндүр-киир тыныышкын-биле доозар бис.
Коронавирустан аараан соонда, үе-үе болгаш, үстүнде 10 сула-шимчээшкинни кылып турар болза организм катап тургустунуп, күш кирип, кадык­шыл быжыга бээр. Кадык болуңар!

Арынны Алена НАН-ХОО белеткээн.
#стопкоронавирус #тыванын_аныяктары

Предыдущая запись
Строительство ФАПов в селах
Следующая запись
Тыва оолдарның тырттырган кинозу: «Бардо» Чебоксарының Бүгү-делегей чергелиг кинофестивалынче чалаттырган
Меню