Тываның Чаш Арзылаң мөгези

Тыва чоннуӊ шаг-төөгүден бээр эӊ-не ынак оюннарыныӊ бирээзи – тыва хүреш. Ол дээрге тускай доктааттынган дүрүмнер ёзугаар ийи кижиниң янзы-бүрү аргалар дузазы-биле октажыр, адаан-мөөрейлиг үш оюнунуң бирээзи.
Тывавыста өзүп олурар шыырак мөгелерниң бирээзи Долаан Чооду-биле таныжаалыңар.
Долаан 2012 чылда Кызыл хоорайга төрүттүнген. Акызы Дмитрий-биле Кызылдың дугаары 5 гимназияда тергиин эки өөренип турарлар. Авазы Чечена – юрист эртемниг, ачазы Владимир кезер эмчи кылдыр ажылдап турар.
Өг-бүлениң бичии 4 харлыг оглу Долаан ырыларны дыңнап кааш, аялгазын ол-ла хевээр өттүнүп ырлаптарын авазы, ачазы эскерип каан. Ооң соонда-ла ырлаарынче сонуургалын делгемчидип, янзы-бүрү ырыларны шенеп ырладып эгелээн.
Долаан бичиизинде Тес-Хем кожууннуң төвү Самагалдай суурнуң Челээш аттыг уруглар садынче барып турган. Иелер хүнүнге тураскааткан кожуун чергелиг ыры мөөрейинге башкызы Любовь Биин-ооловна бичии Долаанны деткип, сценаже үндүрүп ырлаткан. Сергек Ооржактың «Авамга» деп ырызы-биле бир-ле дугаар ол сценаже үнген.
5 харлыында кожуун чергелиг ыры мөөрейи «Хамнаарак 2017»-ге киришкеш, 1-ги черге төлептиг болган.
6 харлыында Кызылдың 15 дугаар уруглар садынче барып эгелээш база хоорайның хөй-ле ыры, шүлүк мөөрейлеринге киржип, бирги черлерни ээлеп турган.
Оон аңгыда уруглар садтарының аразынга болуп эртип турган хүреш маргылдааларынга киришкеш, шыырак түңнелдерни эккеп турган.
Акызы Дима база чажындан-на хүрежир. Бичии оолдар аразынга болуп эртип турар хүреш маргылдааларының шаңналдыг черлерин ап турар. Долаан акызындан черле чыда калбас, хүрештиң чажыттарын акзындан айтырып, өөренип, билип ап чоруур. Бажыңга, арыг-агаарга-даа акышкылар кады чорааш, хүрештиң янзы-бүрү аргаларын ажыглап, хүрежиринге ынактар. Дима – дуңмазының улуг деткикчизи, сүмелекчизи. Олар хостуг үезинде гитара, игилге ырлап, каргыраалап, хөөмейлээринге ынактар.
Тыва Республиканың Күчүтен мөгези Эрес Доржуевич Кара-Салдың ажытканы «Алдар» аттыг спортчу өргээзинде хүреш секцияларынче 3 чыл улай барып, өөренип турар. Тренер-башкылары Эрес Доржуевич Кара-Сал, Буян Шиметович Сүктер, Чиңгис Сергеевич Монгуш дээш өскелер-даа бар. Олар бичии оолдарга, хүрештиң чажыттарын айтып берип, оларны шын көрүштүг, чон аразынга бүдүштүг эр кижилер болуп өзер кылдыр өөредип, кижизидип чоруурлар.
Долаан 6 харлыындан эгелээш, бо үеге дээр республика чергелиг хүреш маргылдааларынга 10 ажыг дакпыр чемпион болуп хүрежип турар.
2020 чылдың февраль айда «Тыва Республиканының Баштыңының Кубогу» дээш тыва хүреш маргылдаазынга бирги черге төлептиг болуп, ТР-ниң Чаш Арзылаң мөгези деп атты чаалап алган.
Долаан чүг-ле ырлаар, тыва хүрешке сонуургалдыг эвес, а дзюдо секциязынче болгаш Тыва үндезин культура төвүнде тыва хөгжүм херекселиниң бөлгүмүнче барып турар.
Бичии өзүп олурар мөгевис келир үеде депутат болуксаар, төрээн Тывавыстың хөгжүлдезинге улуг үүле-хуузун киириксеп, машина халыыр оруктарны шуптузун чаартып, кылыксаар.
Чажындан-на шупту талазынга салым-чаяанныг өзүп орар чаштарывыстың келир үеде оруу ажык.

Алдынай СААЯ

Предыдущая запись
Тыва – тоолчургу, эрте-бурунгу оран, ооң хем-суу безин маадырларның дугайында ырлап чыдар, кашпал даглары эрткен үениң чажыттарын кадагалап чыдар
Следующая запись
Российское общество «Знание» покажет встречу Президента России Владимира Путина со школьниками во всероссийском детском центре «Океан» в эфире II Просветительского марафона «Новое Знание»
Меню