«Кежээки Тываның» аалчызы: Санкт-Петербург-биле харылзаа

✅ Аэлита Монгуш — Санкт-­Петербургта тыва землячес­твонуң идепкейжизи. Ол – ук хоорайда аныяктар ортузунда болуп турар солун хемчеглерниң организакчызы. Аэлита – «Кежээки Тываның» ээлчеглиг аалчызы. Аныяктарның дамчыдылгазында чаартылгаларны эскерип болур бис. Бо удаада «Кежээки Тываны» Эртине Куулар биле Юля Борбак-оол башкарып эрттирген. Оларның чугаазын «Тываның аныяктары» солуннуң номчукчуларынга сонуургадыыл.

– Аэлита-биле чугаавысты эгелээр мурнунда аныяктарга кыска медээни дамчыдайн. Октябрь 15-тен ноябрь 14-ке чедир бүдүн чуртта чоннуң чизези болуп турар. Аңаа эки турачылар киржип эгелээн. Ам Аэлитаже кичээнгейивисти углаар-дыр бис. Бодуңнуң дугайыңда таныштырып көрем.
– Мени Аэлита дээр. Санкт-Петербург хоорайда тыва землячествонуң идепкейжизи болуп турар мен. Ниитизи-биле алырга, амгы үеде Питерниң студентизи мен.
– Кандыг мергежилде өөренип тур сен?
– Эмчи талазында, ам 3-кү курста мен.
– Эмчи черинге өөренирге, берге-
дир бе?
– Чок, чогум берге эвес, чүгле шуптузунга өй-шаанда четтигер херек. Эки өөренир.
– Чүге ыяап-ла Питерни шилип алдың? Москва-даа бар-дыр, Кызылда эмчи колледжизи безин бар. Ол хоорайже сагыш-сеткилиңден тыртып турганы ол бе?
– Питерни черле школачы чылдарымдан-на сонуургаар турдум. Ынаар өөренип кирип алгаш, бичии-даа хомудаваан мен. Чер аразы ырак-даа болза, дөмей-ле аңаа өөренип, чурттаары меңээ дыка солун болган.
– Питерде тыва землячество-биле харылзааң кандыгыл?
– Тыва землячествонуң идепкейжизи болбушаан, ооң даргазының оралакчызы ажылды күүседип турар мен. Аңгы-­аңгы хемчеглерни эрттирип турар бис. Ону бүдүн чылда хуваап алгаш, планын тургускан. Хемчеглер колдуунда бирги курсчуларны «ыдыктаарындан» эгелээр. Оон Чаа чыл, Шагаа байырлалдары дээш улажып чоруп каар.
– Школаны дооскан аныяктарга чүнү сүмелээр сен? Чижээлээрге, Мөңгүн-Тайгадан оолдар, уруглар Питерже дужаап кирип алган-дыр? Питерже чоруурда, тыва далганны көвүдедир алыр, артышты уттуп болбас дээн чижектиг.
– Питерже чоруурда, чылыг хептер алыр болза эки. Чүге дизе ында агаар-­бойдус өл-шык, үргүлчү өскерлип турар. Бир дугаар чылында чаңчыгып алыры берге. Ынчангаш күш-шыдал херек.
– Күш-шыдалды кайыын алырыл?
– Тывага эки дыштанып алыры чугула деп бодаар мен. Төрээн чериниң арыг агаары, аржаан суглары кижиге күштү бээр.
– Лодойдан айтырыг келди. Мос­кваның база Питерниң землячестволарының аразында хамаарылгазы кандыгыл?
– Лодойну ындыг айтырыг салыр деп билдим-даа. Чогум багай хамаарылга бистиң талавыстан черле чок. Харын-­даа Москвага Даңгыналар мөөрейинде Лодой биске национал идик-хеп тып алырынга дыка дузалашкан. Ынчан бис «Меридиан дружбы» деп мөөрейге киржип турган бис. Аңаа тыва чоннуң чараш чаңчылдарын, идик-хевин таныштырып турган бис. Ол Питерге доктаамал эртер бүгү-россия чергелиг мөөрей-дир. Бистиң студентилеривис аңаа доктаамал киржир чаңчылдыг. Ынчангаш Санкт-Петербургтуң землячествозунуң мурнундан Москваның тыва землячествозунга база Лодойга четтиргенивисти илередир-дир мен.
– Студентилерниң чыглыр чери бар бе?
– Ийе, амгы үеде офизивис бар, ооң адын «Аныяк Тыва» дээр.
– Ам база бир солун айтырыг бар. Москваның землячествозу улуг «акыңар» бе азы «дуңмаңар» бе?
– Москваның тыва землячествозун бистиң өңнүүвүс деп бодаар мен. Кайывыс-даа дең байдалда.
– Москваның землячествозу силерни бичии дуңмазы деп санап турар-дыр.
– Чүге ынчаар бодап турарын билбейн тур мен.
– Өске землячестволар-биле харылзааңар бар бе?
– Колдуунда Москваның студентилери-биле сырый харылзаалыг бис. Чайгы үеде Тывага келгеш, аныяктар шуулганынга киржип турган үевисте, янзы-бүрү мөөрейлерге ужуражыр-дыр бис.
– Ам база Москвадан айтырыг келди. Даңгына, Тажы мөөрейинге хамаарылгаңар кандыгыл деп айтырып турлар. Бо айтырыгга бис немептээли: бо чараш мөөрейни организастаа­ры-биле харыысалганы бодуңче ап шы­даар­ сен бе?
– Мээң студентилеп эгелээн чылдарымда пандемияның уржуундан Питерге чаңгыс-даа эртпээн. Ниитизи-биле мөөрейни аажок сонуургаар, чарашсынар мен. Ындыг улуг хемчеглер эрттирер арга-дуржулгам чок, ынчалза-даа ону организастаар команда-биле сүмележип тургаш, чүге эрттирип болбазыл? Ол харын-даа дыка солун болгу дег-дир.
– Питержилер хөй-ниити чуртталга черлеринге хой өзээр-дир бе?
– Хөй-ниити чуртталга черлеринге хой өзээнин билбес мен, ынчалза-даа боттарының чурттап турар квартираларынга бооп болур. Чижээлээрге, үе-үе болгаш-ла, командалар аразында спортчу маргылдааларны эрттирип турар бис. Ооң кол шаңналы – изиг-хан.
– Бодуңнуң инста-амыдыралыңны аныяктарга таныштырып көрем. Питерден дыка хөй тыва блогер оолдар бар болгай. Бодуңну блогер мен деп санаар сен бе? Аккаунтуңарда сценарийни кым кылып турарыл?
– Ийе, «Ки-контент» бөлүүвүс бар. Силерниң ышкаш Питерде солун, билдингир аныяктардан интервьюларны ап турар бис. Командавыс 3 кижиден тургустунган. Мен, Начын Чорбаа база Алдынай Сат. Боттарывыс дамчыдылга­высты башкарып, операторлап, монтажтап кылып турар бис. Сценарийни боттарывыс белеткеп алыр. Дамчыдылгаларны чаңгыс чер-чурттугларывыстың бажыңнарынче барып тургаш, солун, көрүштүг болурун кызыдар бис. Ындыг-даа болза бодумну блогер деп санап шыдавас мен, инстаграмда аккаунтумну чүгле бодумга кылып турар мен.
– Чүге «Ки-контент»?
– «Ки» деп сөс бистиң, студентилерниң, аразында экиилежир чаңчылывыс­тан тывылган.
– Силер «ки» деп мендилежир силер бе? «Кээ» азы «Кии» эвес.
– Ийе, бир кезек үеде тыва студентилер «ки» деп мендилежир турдувус.
– Силерниң бөлүүңерни сонуургап көрдүм. Ында солун интервьюларны кылып турган-дыр силер. Чижээлээрге, Москвага эрткен «Даңгына» мөөрейинден. Ону тырттырарынга кым силерге дузалашты азы деткикчилээн кижи бар бе?
– Чок, боттарывыс билеттерни садып алгаш, мөөрейни сонуургап көрдүвүс. Бир-тээ чеде берген улус, чараш контентини чүге кылып болбазыл деп бодал-биле киржикчилерден интервьюларны ап турдувус. Интервью киржикчилерниң-даа, организакчыларның-даа сеткилинге таарышкан.
– Ам каш харлыг сен?
– 20 харлыг мен.
– Ам 3-кү курста-дыр сен. 17 харлыг тургаш, улуг хоорайже өөренип чоруптары коргунчуг эвес-тир бе?
– Чок, ынчан мээң чанымга ада-ием турган. Авам ында ажылдап турар.
– Питерде чуртталга кандыг-дыр, Кызылдан кайы хире ылгалдыг-дыр?
– Кызыл дээрге Кызыл болгай, төрээн черивис. Тываже чоок кижилеримге ужуражыр дээш келир-дир мен. Оон аңгыда, төрээн чериниң агаар-бойдузу-даа кижиге күштү бээр. А Питерде мен өөренип турар мен, ында амыдырал хайныгып турар. Аңаа баргаш, хосталганы эскерип болур.
– Питерге баарыңга, чүү эң-не берге болду?
– Баштай улуг хоорайга чаңчыгып алыры берге болган. Чурттаар оран-сава тып алыры база берге. Оон соонда өөренип, чурттап эгелээш, чоорту чаңчыга бээр.
– Санкт-Петербург хоорайның онза-солун черлерин аныяктарга таныштырып көрем.
– Эрмитажты көрүп болур, Фин ээтпээнде дыка солун, эрги Санкт-Петербург, парк, Питерниң метрозун сонуургап көрүп болур.
– Питерниң амыдыралының дуга­йында чугаалап бергениң дээш четтирдивис, Аэлита. Өөредилгеңге чедиишкиннерни күзедивис.
Алена НАН-ХОО.
Чуруктарны социал четкилерден алган.

Тыванын аныяктары/Молодежь Тувы

Предыдущая запись
 Бойдус халавы чайлаан
Следующая запись
Аныяктар культурлуг чорук дугайында чугаалашкан
Меню