Сураглыг америк башкы Марва Коллинзтиң аныяк­тар дугайында чугаалааны цитатазында ышкаш – “Чедииш­кин боду келбес, ону чүгле эң-не кызымаккай болгаш ажылгыр-кежээ улус чедип алыр” дээни кончуг шын

Сураглыг америк башкы Марва Коллинзтиң аныяктар дугайында чугаалааны цитатазында ышкаш – “Чедиишкин боду келбес, ону чүгле эң-не кызымаккай болгаш ажылгыр-кежээ улус чедип алыр” дээни кончуг шын. Шынап-ла, канчаар-даа бодап келирге, чүгле карак-кызыл, шудургу ажылдаар, салып алган сорулгаларын чедип алыр дээн бурунгаар көрүштүг кижилер чедиишкиннерни чедип алыр.

Аныяк назын кайгамчык чараш! Чалыы үе кижи бүрүзүнге амыдыралында уттундурбас үени арттырар. Ол дээрге идегелдиң, чаа-чаа ажыдыышкыннарның, төнмес энергияның, планнарның болгаш оларның боттандырылгазының үези. Амгы аныяктарның үзел-бодалдары, бурунгаар көрүжү, идепкейи – хөгжүлдеге улуг деткимче болур дээрзи чугаажок.

Солунувустуң бо хүнгү арынында Тывавыстың аныяктарының дугайында чырыдар-дыр бис.   Маадырывыс Айдың Михайлович Монгуш.

 

— Айдың Михайлович, бодуңарның дугайында таныштырып чугаалаптар силер бе? Каяа төрүттүнген силер, каш харлыг силер?

— Мен Тыва Автономнуг Совет Социалистиг Республиканың Таңды кожуунунуң Элегест сумузунга төрүттүнген мен. Амгы үеде республиканың төвү найысылал Кызылда чурттап чоруур мен. 33 харлыг мен.

— Кандыг сонуургалдарлыг силер? Хос­туг үеңерни канчаар эрттиреринге ынак силер?

— Спортчу туризмни болгаш турисчи походтарны дыка сонуургаар мен. Ол ышкаш стол теннизи меңээ дыка солун. Хостуг үеде турисчи походтар чоруп, солун черлер кезип, бойдус-биле чоок харылзаалыг болуру кижиге дыка ажыктыг болгаш энергияны бээр.

— Өг-бүлеңер дугайында чугаалап көрүңерем, өг-бүледе бот-боттарынга кандыг харылзаа, хамаарылганы үнелээр силер? Өг-бүле дугайында кандыг билиишкинниг силер?

— Өөм иштин Лариса Пашкоевна дээр, а уруумну Алтына дээр. Ол 3 харлыг, уруглар сады барып турар. Өг-бүле дээрге кижи бүрүзүнүң эң-не эргим, чылыг, чырык өргээзи. Кижиниң өг-бүлези быжыг чөленгиижи болгаш деткимчези болур. Бот-боттарынга хүндүткелди, бүзүрелди үнелээр мен.

— Кайда ажылдап турар силер, Айдың Михайлович?

— Мен Тыва Республиканың Өөредилге болгаш эртем яамызының кижизидилге, немелде өөредилге болгаш аныяктар политиказының килдизиниң консультантызы кылдыр ажылдап турар мен.

— Ажыл аайы-биле кандыг бергелер турарыл база ол бергелерни канчаар шиитпирлээр-дир силер?

— Кандыг-даа ажыл-агый угланыышкынында бергелер турар, ынчалза-даа ук бергелерни ажып эртеринге болгаш шиитпирлээринге үе болгаш ажылдың негелделери херек. Шиитпирлеттинмес херек деп чүүл турбас. Аңаа база кижиниң тура-соруу, негелделии база кызымаа улуг рольду ойнаар.

— Кижи бүрүзү чедиишкиннерлиг болур, силер кандыг шаңнал-макталдыг силер, Айдың Михайлович?

— Эрткен чылын дыка улуг шаңнал алганымга канчаар-даа аажок өөрүүр мен, ол дээрге Россияның Президентизи Владимир Владимирович Путинниң хамчык­тыг аарыг COVID-19 үезинде чурттакчы чонга социал деткимче угланыышкынныг хемчеглер эрттиргени болгаш организастаа­рынга киирген үлүг-хуузу дээш Өөрүп четтириишкини-дир. База ол ышкаш «#МыВместе Бот-боттарынга дузалажылга ниити-российжи акцияның организация­зынга ак сеткилдиг салыышкын» тураскаалдыг медаль база алган мен. Ук медальга Грамота коштунган.

— Чоокку үеде кандыг планныг силер?

— Кандыг план дээрге, чүгле кызымаккай, шудургу ажылдаар. Сорулгалар база бар, оларны ыяап-ла чедип алыр, эгелеп алган ажыл-херекти эчизинге чедирер.

— Кандыг төлевилелдер-биле ажылдаар силер?

— Колдуунда ажылым аайы-биле аныяктар-биле харылзаалыг төлевилелдер болуп турар.

— Тыва Арат Республиканың 100 чылынга тураскааткан кандыг хемчеглер эрттирип база киржип турар силер?

— Бо чылын Тыва Арат Республиканың 100 чылынга тураскаадып, Республиканың немелде өөредилге сайзырадыр төптүң туризм килдизиниң специалистери-биле кады Таңды-Уула дааның шыпшык бажынче үнүүшкүннү кылган бис. Ол база төөгүлүг хемчег болур.

— Айдың Михайлович, аныяктарга болгаш өзүп орар аныяк салгалга кандыг күзээшкиннерни болгаш кандыг чагыгларны күзээр силер?

— Аныяктарга күзээрим болза, бир дугаарында, быжыг туруштуг, тура-соруктуг, ажылга ынак, кижизиг мөзү-бүдүштүг болурун күзээр мен. Ол ышкаш чуртунуң хөгжүлде-сайзыралынга үлүг-хуузун кии­риштирип, чедиишкинниг ажылдаарын күзедим.

Валерия КОНГАР.

Чурукту А. Монгуштуң

хууда архивинден алган.