Улуг-Хем: өскүс уругларны чурттаар оран-сава-биле хандырары

760

Улуг-Хем кожуунда өскүс болгаш хайгааралы чок арткан уругларны чурттаар оран-сава-биле хандырарының дугайында айтырыгга хамаарыштыр #Тываның аныяктары солуннуң штаттан дашкаар корреспондентизи Алена Нан-Хоо социал политика талазы-биле чагырыкчының оралакчызы Аржаана Даржаа-биле чугаалашкан.
— Аржаана Николаевна, Улуг-Хем кожуунда чеже өскүс уруглар бажың оочурунда турарыл?
— 2013 чылдан бээр социал чуртталга оран-савазының оочурунда 333 кижи турар, оларның иштинде 18 харга чедир – 168 уруг, 18 хардан 23 харга чедир 165 кижи бар. Бо улустуң иштинден 20 кижи 2013 чылда чурттаар оран-саваны алган, ол дээрге 10 чуртталга бажыңнары-дыр.
2014 чылда 44 кижи бажың алган, ол дээрге 22 чуртталга бажыңнары болур, 2015 чылда 10 өскүс болгаш хайгаарал чок арткан уруг чурттаар оран-сава-биле хандырттынган. А 2016 чылдың бажыңнары ам-даа туттунуп турар, ажыглалче кирбээн. 2017 чылда 8 кижи чурттаар оран-сава-биле хандырттынган, ол дээрге 4 бажың ажыглалче киргени-дир. 2018 чылда 4 өскүс уруг бажың-биле хандырттынган, 2019 чылда 9 бажың ажыглалче кирген болгаш, 18 кижи чурттаар оран-сава-биле хандырттынган. Оларның аразында 23-тен 40 харга чедир назылыг улус бар, 8 кижи – херээжен, 10 кижи – эр. Оочур езугаар 14, а 4 кижи судтуң шиитпири-биле алган.
Моон алгаш көөрге, ниитизи-биле Улуг-Хем кожуунда 2013 чылдан 2019 чылга чедир 104 өскүс болгаш хайгааралы чок арткан уруг чурттаар оран-сава-биле хандырттынган, 52 чуртталга бажыңнары ажыглалче кирген. Бо бажыңнарның шуптузунче электрини киирген, трансформатор подстанциязын кылган.
— Туттунган бажыңнарны кайы албан организациялары хүлээп ап турарыл?
— Бажыңнарны ажыглалче киирерде, Улуг-Хем кожууннуң администрациязы база Тыва Республиканың тудуг болгаш чуртталга-коммунал ажыл-агыйының яамызы хынап, дамчыдылга актызын тургускаш, хүлээп алыр. Хыналданы тускай комиссияның кежигүннери кылыр.
— Амгы үеде Улуг-Хем кожуунда чеже өскүс болгаш хайгааралы чок арткан уруг бажың оочурунда турарыл, Аржаана Николаевна?
— Бо чылдың сентябрь 1-ниң медээзи-биле алырга, Улуг-Хем кожуунда 270 өскүс болгаш хайгааралы чок арткан уруг бажың оочурунда турар. Оларның аразында 14 хардан 18 харга чедир 47 кижи, 18 хардан 23 харга чедир 82 кижи, 23 хардан өрү 141 кижи бар.
Улуг-Хем кожууннуң азырал килдизиниң бүрүткелинде 219 өскүс болгаш хайгаарал чок арткан уруг бар: 76 бүдүн өскүс, 143 уруг хайгааралы чок арткан.
Бо 219 уругнуң иштинде 65 кижиниң боттарында быжыглаттынган чурттаар оран-савазы бар. А 154 уругнуң чурттаар оран-савазы чок. Бо 154 уругнуң иштинден бажың оочурунда 43 кижи турар, оларның хар-назыны – 14-тен 18 хар чедир.
Эрткен чылын, 2019 чылда, бажың оочурунче немей 24 уругну тургускан, а бо чылдың чартык чылында 18 уруг бажың оочурунда туруп алган.
Бо чартык чыл дургузунда 7 хайгааралда уругнуң чурттаар оран-савазын быжыглаары-биле медээлерни үндүрүг инспекциязынче чоруткан.
— Бо чылын каш чурттаар оран-саваны өскүстерге тудары көрдүнгенил?
— Тываның Күш-ажыл болгаш социал политика яамызының дыңнадып турары-биле алырга, бо чылын Улуг-Хем кожуунга 8 чурттаар оран-саваны, ол дээрге 4 бажыңны, тудары көрдүнген. Ону «Регион-строй» тудуг организациязы кылыр. Амгы үеде Алдыы-Шынаа, Чээнек, Олимпийжи, Эйлиг-Хем кудумчуларында участоктарны херимнеп эгелээн болгаш, 4 бажыңның таваан салган. Ол ышкаш 8 кудукту казып белеткээн.
Немелде хуваалда езугаар «Эне-Сай тудуг» организациязы 3 бажыңны тудуп эгелээн. 3 бажың дээрге-ле 6 чурттаар оран-сава болур, ынчангаш ында 6 кудук кастынган, ол 3 бажыңның таваа салдынган.

, , , , , , , , , , , ,
Предыдущая запись
Почему школьники Тувы до сих пор без горячего питания?
Следующая запись
Победа 75
Меню