Амгы үеде элээдилерниң болгаш аныяктарның чуртталгазы социал четкилерже, Интернетче шилчий бергенин билир бис. Ооң-биле кады ында хоойлуга дүүшпес чүүлдер көвүдээн. Чижээлээрге, наркотиктерни суртаалдаан азы ону садып-саарары бо девискээрже шилчээн. Ынчангаш Тываның ИХЯ-зы Интернет четкилеринде наркотиктиг айыылга удур хемчеглерни чорудуп эгелээн. Бо күстен тура, ИХЯ «Кибер-волонтерство» деп төлевилелди боттандырып эгелээн болгаш, «Кибердружина» отрядын тургускан. Ооң кежигүннери «Тываның буянныг чүректери» аныяктарның хөй-ниити организациязының активчилери дээрзин сагындыраал. Оларның даргазы Артыш Монгуш бо удаада «ТА»-ның аалчызы болуп, чаа тургустунган отрядының дугайында бистиң номчукчуларывыска таныштырган.
— Бистиң идепкейжи эки турачыларывыс эрге-хоойлу органнарының ажылдакчыларынга дузалажып, хоойлуга удур медээлерни тывары-биле, Интернет четкизиниң мониторингизин кылып эгелээн. Ол дээрге бичии уругларның, элээдилерниң, аныяктарның кадыкшылынга, сайзыралынга хора чедирип болур медээлерни, наркотиктиг бүдүмелдерни садып-саарган, амызынга четтинеринче кыйгырган, экстремисчи уткалыг медээлерни база кижилерниң хууда агар санын таварыштыр мөлчүүр сорулгалыг медээлерни илередири болур.
— Элээдилер база аныяктар Интернетке хөй олурбазы-биле кандыг ажылдарны кылып болурул?
— Киберволонтержулар оларның хостуг үезин чөптүг ажыглаарынче угланган хемчеглерни база чорудар. Ынчангаш ИХЯ-ның удуртулгазы-биле киберспорттуң бирги турнирин организастаары планнаттынган.
— Киберспорт деп чүл?
— Элээдилер болгаш аныяктарга сөөлгү үеде Интернет чокка чурттаары болдунмас апарган болгай. Ынчангаш кибердевискээрге база компьютерлиг оюннар таварыштыр кадык амыдыралды суртаалдап болур. Компьютерлиг спорт РФ-тиң Спорт яамызының дужаалы езугаар Бүгү-россия чергелиг спорттуң бир хевири кылдыр бүрүткелди эрткен. Амгы үеде киберспорт чаа-ла сайзырап кел чыдар. 2017 чылда компьютерлиг спорттуң федерациязы тургустунган, ооң салбырлары шупту регионнарда бар, Тывада база. 2018 чылда Курск хоорайга школачылар ортузунга эрткен ажык чемпионатка бирги разрядтарны база аттарны тывыскан.
— Элээди уругларга киберспорт чүнү бээрил?
— Бир дугаарында, кадыкшылының аайы-биле кызыгаарлыг уруглар өскелерден тудак чок, дең аргаларлыг болурун хевирлээр. Оон аңгыда киберспорт стратегтиг бодалды, аваангыр реакцияны, байдалды шын санап тургузарынга, командага кады ажылдажылга, аас-чугаа сайзырадырынга дузалаар.
Өске бүгү спортта ышкаш, тиилелгеже чүткүл, бодунуң частырыгларын өөренип көөрү, бодунуң удурланыкчыларынга хүндүткелди оттурар.
Октябрь айның төнчүзүнде киберспорттуң бирги турнирин эрттирер деп турган, ынчалза-даа коронавирустуң ийиги чалгыы эгелээнинден массалыг хемчеглерни хораан болгай. Ынчангаш элээдилерниң, аныяктарның киржилгези-биле онлайн-флешмобтар ооң орнунга болур.
Алена НАН-ХОО.
#тыванын_аныякткары_сылдысчыгаш #айыылчокинтернет
