Владислав Ховалыг, Тываның Баштыңы:
«Хоорай-суурларга дыштанылга точкалары чурттакчы чоннуң бот-идепкейи-биле тургустунуп турар. 2018 чылдан бээр 145 парк, сесерликти болгаш аллеяларны чаарткан. Ында «Чуртталга оран-савазы болгаш хоорай хүрээлели» национал төлевилелиниң иштинде «Чаагайжыттынган хоорай хүрээлелин хевирлээри» программаның үлүг-хуузу улуг.
Ук программа езугаар эрткен мөөрейниң түңнелинде, Туран хоорайда «Көжүп келген баштайгы орус хамаатыларның парыгын» туткан. Национал төлевилелдиң иштинде тургустунган мөөрей федералдыг болгаш регионалдыг деңнелдиң төөгүлүг суурларынга дыштанылга черлерин тудар арганы берип турар. Хүн бүрүде дыштанылганың кандыг-даа аргазы чок шөлчүгеш бүрүнү-биле чаарттынган.
Чоокку үеде Шагаан-Арыг хоорайга «Азия төвүнүң көшкүн кижилери» парк ажыттынар. Бүгү Россия чергелиг мөөрейге тиилээн түңнелинде, амыдыралда боттанып турар база бир улуг объектиниң бирээзи. Улуг-хемчилер болгаш өске-даа кожууннарның чурттакчылары ооң ажыдыышкынын четтикпейн манап турар деп билир мен. Ынчангаш кожууннуң Шагаа байырлалының хемчеглерин бо шөлчүгешке эрттирери көрдүнген.
Оон аңгыда ук мөөрейге тиилелге өске 2 төлевилелди боттандырып эгелээр арганы тургускан: Чадаана хоорайга «Тос кожуун төвү», а Ак-Довуракка «Ак тоолчургу чугаа» девискээр. Чурттакчылар оон-даа өске 30 хире төлевилелди шилээн. ЧХХХ программазы езугаар Кызылдың Дружба болгаш Интернациональная кудумчуларының оруктарын чаартыр. Тускай шериг операциязының киржикчилеринге тураскаадып, мемориалдыг комплексти тудар. Бо бүгү чүүлдер — чурттакчы чоннуң боттарының хоорай-суурлары дээш идепкейлиг бадылаанының ачызы.
Амгы үеде чаа төлевилелдерни белеткеп турар бис. Аңаа, бир-ле дугаарында, муниципалитеттерниң даргалары сонуургалдыг болур ужурлуг. Чурттуң Президентизи Владимир Путинниң деткимчези-биле 2030 чылга чедир узаттынган программа езугаар девискээривисти базымдан базымче чурумчудуп алыр бис».
Алена Нан-Хоо белеткээн.
