Биеэде улустуң чуртталгазы амгызы дег эвес, чөгенчиг турган болдур ийин, уруглар. Бир катап таакпы үзүлген, кедээр Семис чейзең сугдан таакпы дилеп кел дээш, авам мени ынаар айбылап чорудупту. Аңаа баргаш, бир хүнзедир тараа соктап, ыяш чарып, хой кажаазы коптарышкаш, даартазында бир шымчым таакпы дилеп алгаш, базып чаныптым.
Даянгыыжым колдуктапкаш, белди куду салып бадып олур мен. Соогу-даа сүргей, мурнумче бир көөрүмге – дилги, ол хиреде бажы дээрге үш-үдүрүм, өгбегер-салбагар чүве.
Ояр-кыяр-даа чүве чок, хөме-ле келди. Шала сестип, чайлай дүшкеш, эртип чыдырда, даянгыыжым-биле ширбий чоруй тудустум. Ынаар-ла орук хажыызынче бөрбеш диди. Көре каапкаш, арны-бажым изиш диди: дилги дээрге дилги кежи бөрт кеткен! Уйгу-дүште, тоол-домакта-даа чүве-биле дөмей. Чоп каттыржы-дыр силер, уруглар? Меңээ ынчан каттырар харык чок турган. Бодум, көк көжээ дег, кыймыш кынмайн турзумза-даа, ийи будум сирилеп кээри сугда ыяш-ла. Кезек бооп чоруй оожугуп келдим. Соокта чангыс черге чеже турар, дилги кежи бөрттү азынгаш, дилгиниң бодун чүктээш, базыптым .
Элээн бадып олурумда, мурнумда орукту өрү алзы аът биле бир ыт сүрүштүр чоктап орлар. Чоокшулап кээрге, база-ла алаң-кайгааш, туруптум: боо чүктээн бора аът четкен калдар ыт. Кезек кайгап, боданып тура, кымныы-даа болза канчаар, ээзи тыпты-ла бээр ыйнаан дээш, аътты мунгаш, ытты эдерткеш, хап бадыптым.
Ынча-мынча чоруп ора, көөрүмге, ийи эдээн авый-шавый азынган кижи салып чоктап олур. Келзе-келзе, көрген: бүткүр боду ак шаң апарган, хыраа бөрттүг, дош салдыг ашак. База-ла коргуп-сестип туруп алдым. Чыпшыр чедип кээрге, топтап көөрүмге, Чодур ашак.
Кезек када кайы-кайывыс-даа чүве ыыттавайн, удур-дедир кайгажып тур бис. Оон ам чугаалажы-чугаалажы кээривиске, мындыг болган де.
Чодур ашак коданнап чорааш, дилгиге таваржы берип-тир. Ол дилгини ойлады-ойлады келирге, оозу хорумда аасташ үңгүрже кире халаан. Дүвү-далаш-биле дүже халааш, боозун эзер бажынче арта каггаш, аъды биле ыдын кожа тыртып каан. Оон үңгүрнүң бир аксын бөргү-биле дуй, иткеш, каңмыыл, хараган чыый соп алгаш, үңгүрнүң бир аксындан ыштай-ла берип-тир. От элээн хөгжүп чорда, аъдынче бар чыткыже, үңгүр доскут болгаш, дилги-даа дораан-на үне халаан. Ынчаар орта, үңгүр аксында дилги кежи бөрт-даа дилгиниң бажында барган, калдар ыт-даа, аътты четкеш, дилгини сүрүп чорупкан, а ашак боду чадаг калган.
Демги дилги караан дугландыр бөрт кеде каапкаш, девидеп чорааш, меңээ таварышканы ол чүве-дир. «Дилги кежи бөрт кеткен дилги каяа чоруур чүвел?» — деп шуугажып олурдуңар, көрбес силер бе, чорааны ол-дур!» — дээш, уругларга оон-даа солун таварылгаларны чугаалап бээр.
Сергей ПЮРБЮ
