Тыва кавай фестивалы эртип турар

Бөгүн Кызыл хоорайның Арат шөлүнде «Колыбель моя. Кавай» фестивальдың киржикчилери республиканың аңгы-аңгы кожууннарындан чыглып келген. Өвүр кожууннуң төлээлери боттарының делгелгезин бир дугаарында-ла салыпкан. Оларның эккелген кавайларының аразында төөгүлүг эдилелдер бар. Ооң дугайында кожууннуң культура эргелелиниң ажылдакчызы Буянмаа Даржай «ТА»-ның редакциязынга мынчаар таныштырган.

— Силерге Өвүр кожуундан Саглының Монгуштарының болгаш Хуурак Сумбуруу Донгаковичиниң төрел аймааның кавайлары-биле таныштырар-дыр бис.
Бо кавайны 1957 чылдың кыш эгези, ноябрь айда, Саглының улуг төрел аймаа Монгуштарның улуг өгбези Монгуш Даваа Комбу оглу чазап кылган.

Монгуштарның 10 ажы-төлүнунүң 7 дугаар уруу Монгуш Долуш Давааевнаның дун уруу Любовь Бадын-ооловна (Любаша) төрүттүнүп кээрге, чазап кылган.

1960 чылдар соонда, сууржуң амыдырал эгелээн соонда, кавайны эдилээри эвээжээни-биле, бо кавайга чүгле Любаша өскен болуп турар.
Бо кавайның ээзи — амгы үеде узун, дорт сынныг, ажылгыр, спортчу кырган-ава, ава, Саглы суурнуң төлептиг чурттакчызы.

База бир кавайның дугайында Хуурак Сумбуруу Донгаковичиниң уйнуу Монгуш Сайсу Солаановна мынчаар тоогуп турар:
«Бо кавайны мээн авамнын ачазы Хуурак Сумбуруу Донгакович 1991 чылда, Өвүр кожууннңн Хандагайты сумузунуң девискээринде Хөрлетти деп черде чайлагга чазап кылган. Кавайны менээ 2005 чылда дун кызымны (кырган-авам, кырган-ачам, ада-иемниң эң баштайгу улуг уйнуу) бодаратканым соонда, дамчыдып берген чүве. Кезек үеде сонуургап, аңаа чыттырган-даа мен. Сактырымга кадыг, аарышкылыы аттыг-даа ышкаш боорга, 4 — 5 хире катап чыттыргаш, ажыглавайн барганым шын. Оон бээр бо кавайны бажыңга шыгжап уругларымның ойнаар кыс чыттырар эди болуп хуула берген. Ам бодап чоруурумга, тыва кавайга өскен чаш уругнуң дурт-сыны чараш, кадык-байдалы шыырак, езулуг шын кылдыр өскен болур дээрзин угаап чоруур мен.

Кавайның бүгү боду ыяш болгаш баглар биле бүткен турду, иштинге дүк салыр тускай хүүрек бажы хевирлиг ыяш база турган чүве. Аңаа өдек куткаш, кырынга дүк салып каанын ам-даа сактыр мен. 2005 чылда меңээ бээрде, шак-ла ынчалдыр эккелген. Кавай амгы үеде арай эргилеп, чамдык кезектери үрелгилей-даа берген –даа болза, кайгамчык шуулганга делгээр деп шиитпирни кылдым. Кырган-ачам ам бистиң аравыска турган болза, 82 харлаар турган. Кырган-ачам черле ус-шевер кижи чораан. Кырган-ачамның меңээ дамчыдып бергени кавайы амгы үеде ажыглалдан ырай-даа берген болза, амга чедир шыгжаттынап артканынга чоргаарланыр-дыр мен».
Мира КОНГУЛ-ООЛ.
Авторнуң тырттырган чуруу.
#тыванын_аныяктары #12июня #деньроссии #молодежь #12июняденьроссии #12июняденьроссиипраздник

Предыдущая запись
Россияның тугу ооң өндүр чаагайын, күчү-шыдалын, чаңгыс эп-каттыжылгазын илередип турар
Следующая запись
Ийи-Тал суурдан төөгүлүг кавайны фестивальда делгээн
Меню