Эрес-кежээ оолчугаш

Кызыл хоорайывыстың төвүнде турар «Папарацци» кафеде бармен болуп ажылдап турар бичии аныяк оолчугашты кижи дораан эскерип каар. Хевир-­дүрзүзүн көөрге, япон оолдарга аажок дөмей, эрес-кежээ, чазык чаңныг оол-биле чугаалажып, солунувус номчукчуларынга таныштырыксадым.

– Мени Ак-оол Отчугаш дээр. Кызылдың 1 дугаар школазының 9 «з» клазын бо чылын чаа доостум. Бо хонуктарда аттес­тадым холга алдым, ам хостуг үемде бо кафеде ажылдап кирип алдым – деп, ол бодунуң дугайында таныштырып чугаалады.

– Башкыларың, эш-өөрүң дугайында чугаалап көрем база сонуургалдарың чүл, Отчугаш? – деп айтырарымга, арай эгени аарак харыылап олур: – «Клазывыс башкызын Омзаар Светлана Чимит-Доржуевна дээр, ол — орус дыл болгаш чогаал башкызы. Клазывыс башкызын аажок хүндүлээр бис, башкывыска ынак бис. Ол биске орус дылдың грамматиказын өөредип, улуг орус чогаалчыларның дугайында солун кылдыр тайылбырлап, оларның чогаалдары-биле бисти таныштырып, орус литературага хандыкшылывысты оттурган. 9-ку класстың шылгалдаларын эш-өөрүм-биле кады чедиишкинниг дужаап алдывыс. Клазымда шупту 25 өөреникчи бис. Чаңгысклассчы эштерим шупту эптиг-демниг, кижи бүрүзү бодунуу-биле онзагай талаларлыг, эштеримге чоргаар­ланыр мен. Оон аңгыда эге класс­тарга башкывыска база дыка ынак бис. Башкывысты Салчак Любовь Омаш-ооловна дээр. Баштайгы башкывыс бисти, бижик-билиг билбес чаштарны, кызып тургаш, санап, номчуп өөредип каан. Ооң ачызында ортумак школаже шору апарган, угаан кире берген шилчидивис. Ынчангаш хүндүлүг башкыларымга улуу-биле четтиргеним илередир-дир мен, оларга быжыг кадыкшылды, узун назынны, угаанныг, томаанныг өөреникчилерлиг, ам-даа ажыл-ижин уламчылап, омак-сергек болурун күзедим».

Оолдуң чаптанчыг чугаазын дыңнааш, улам-на ооң дугайын­да сонуургап айтырып олур мен.

– Өөредилгеден аңгыда чүнү сонуургаар-дыр сен, Отчугаш?

– Чогум сонуургалдарым аңгы-аңгы турган. Шыдыраа ойнаарынга дыка ынак мен, ынчангаш шыдыраа ойнаар бөлгүмче барып турдум. Оон аңгыда спортту база сонуургаар мен. Баштай бокс секциязы барып турдум, оон чоорту дзюдоже шилчээн мен. Волейболдаарынга, футбол ойнаарынга база дыка ынак мен – деп, оол харыылады.

— Спортчу чедиишкиннериң кандыгыл, Отчугаш?

– Эге класс­тарга-ла бир-ле мөөрейге, бир-ле маргылдаага киржи бээр турган мен, чогум черле ынчан-на шору черлерни аптар турдум. Сөөлүнде дзюдо талазы-биле маргылдааларга киришкеш, 1-ги, 2-ги, 3-кү черлерни хоорай болгаш республика чергелиг маргылдааларга аптар апарган мен. Ол дээрге мээң 5-ки класстан тура өөредип келген тренер башкымның, Монгуш Шолбан Делгер-­ооловичиниң, ачы-хавыяазы-дыр. Башкым спорттуң бо хевириниң аргаларынга мени өөредип, че­диишкиннерге чедирип чоруур.

– Аваң-ачаң, кады төрээн улузуң дугайында чүнү чугаалап болур сен?

– Мен авам, ачам сугнуң чаңгыс оглу мен. Авам – Сайлык Очуровна. Ол Тываның Күрүне университединге чоокку үеге дээр дыка хөй чылдар дургузунда ажылдаан, бо өөредилге чылындан эгелеп, Кызылдың политехниктиг техникумунче шилчээн. Ачам Арслан Вячеславович —  «Тардан Голд» алдын уургайын­да экскаватор башкарыкчызы. Ада- иемге дыка ынак болгаш хүндүлээр мен. Мени кижизидип, өстүрүп, бүгү талазы-биле деткимчезин көргүзүп чорууру дээш, оларга четтиргеним катап-катап илереттим. Ындыг угаанныг, ак сеткилдиг, меңээ ынак ада-иелиг болганымга чоргаарланып чоруур мен.

– 9-ку классты дооскан аттестадың холга алган-дыр сен, оон ыңай чүнү планнап тур сен, Отчугаш?

– Ам улаштыр ортумак өөредилге черинче дужаап кирерин бодап тур мен. Спорт талазы-биле ортумак өөредилге черинче шыгаап турган кижи мен, чогум эмчи талазы-биле шенеп көөр күзелим база бар – деп, чаптанчыг эрес-кежээ оолчугаш чугаазын доозуп, улаштыр кылып турар ажылынче кичээнгейин угландыра берди.

Ооң солун чугаазын дыңнааш, күзелдери кезээде бүдүп чоруурун, эки өөредилге черинче кирип ап, бодунуң сонуургалы-биле мергежил чедип алырын Отчугашка күзеп кааш, улаштыр оруум уламчылап чоруптум.

Малина СОЛУН-ООЛ.

Предыдущая запись
А. Ховалыг: «Шынчы чорукту үнелээр мен»
Следующая запись
Вожатый тот старший, что на одной волне с детьми
Меню