«Тываның аныяктары» солунунда келген аалчывыс —Амыр-Санаа Ондар. Ол — Красноярск хоорайның «Энесай» студентилер шимчээшкинниң президентизи. Сибирьниң күрүне университединиң технолог талазының бирги курузунда өөренип турар.

— «Энесай» аныяктарның шимчээшкини кажан тургустунганыл? Ооң ажыл-чорудулгазының дугайын­да таныштырып көрүңерем.
— Бистиң «Энесай» студентилер шимчээшкини тургустунгандан бээр 10 чыл болуп турар. Бодап кээр болза, эң улуг шимчээшкиннерниң бирээзи. Мен бодум бир чыл бурунгаар «Энесайның» президентизи кылдыр томуйлаттым. Мен алды дугаар президентизи-дир мен. Студентилерниң бо шимчээшкинин Красноярск хоорайга 10 чыл бурунгаар Алексей Монгуш ажыткан.
Бистиң студентилеривис колдуунда чогаал талазы-биле дыка шыырак, ынчалза-даа база буянныг чорук кылыр, ачы-дуза акцияларындан черле чыда калбас улус. Ооң чижээн алырга, Красноярск хооарйда субурган туткан үеде ачы-дуза-дыр, оон аңгыда уруглар бажыңында бичии чаштарның сагыш-сеткилин өөртүп, байырлалдар санында белекчигештерни чедирип турар бис.

— «Энесай» шимчээшкининде каш кежигүн барыл?
— Чижеглей санап көөр болза, 5 муң кижи бар. Ону анаа сонуургааш, чизелеп санаан бис. Чогум ол 5 муң кижи аразынче чангыс студентилер эвес, черле Красноярск хоо­райда ажылдап-чурттап турар тывалар база кирип турар. Оларның аразында кандыг-даа мергежилдиг улус бар.
Мээң-биле бир дыка солун болуушкун болган. Бир-ле катап эмчиге чыдырымда, үш хире халаашкын үезинде тыва эмчилер келген. Өске хоорайга чаңгыс чер чурттугларының ачы-дузазын көөрү черле чоргааранчыг. Бо хоорайда тыва студентилер колдуу эмчи болгаш шериг талазы-биле өөренип кээп турар. Ынчангаш ындыг ирги бе, бо-ла эмчилерге таваржыр мен.

— Командаңар дугайында чугаалап көрүңерем.
— Амгы үеде командавыста 30-40 хире идепкейлиг аныяктар доктаамал ажылдап турар. Шупту кылыр хүлээлгелерлиг. СММ болгаш фотограф, кассирлерден аңгыда, безин камгалакчы болгаш машина мунар улузувус бар.
Оон меңээ дыка дузалажыр каш эштерим бар, кандыг-даа хемчег болурга, ыяап-ла чыглып кээр бис. Олар эвес болза, мен ындыг хөй ажылды кылып-даа шыдавас боор мен. Эштеримге четтиргенимни «Тываның аныяктары» солун таварыштыр четтиргенимни илередир аргалыг болганым дээш өөрүп тур мен.

— Бир чыл дургузунда тыва землячес­твонуң президентизи албан-хүлээлгеге ажылдааш, чүнү өөренип, билип алдыңар, ону «Тываның аныяк­тарының» номчукчулары-биле үлежип көрүңерем.
— Президент албан-хүлээлгени күүседип эгелээнимден бээр бир чыл эрте берди.
Бо үе ишти дыка хөйнү өөренип билип алдым. Бир талазында, мындыг улуг бөлүктүң президентизи боорга, берге байдалдар тургустунуп келгилээр. Ынчалза-даа дыка солун. Улус-чон-биле чугаалажып өөренип алыры — кол чүүл. дыка хөй артис­тер-биле таныжып ап, чаа-чаа эш-өөрлүг апарган мен. Бо чыл дургузунда кылган эң-не улуг ажылывыс дээр болза, Аныяктар херектериниң талазы-биле яамызынга «Энесай» студентилерниң шимчээшкинин албан ёзузу-биле бүрүткедип алганывыс болур.

— «Энесай» бо чылды кандыг эрттиргенил? Студентилер ортузунда хемчеглерни сонуургадып көрүңерем, чедиишкиннериңер хөй болган бе?
— Бис бо чылды дыка ажыктыг эрттирдивис. Аңгы-аңгы төлевилелдерге-даа кириштивис. «Энесайның» бир дугаар сорулгазы болза, Красноярск хоорайда тыва студентилерге болгаш ында чурттап чоруур тыва чаңгыс чер чурттугларывыска солун концерттерни болгаш өске-даа культура-массалыг хемчеглерни доктаамал эрттирер дээш, кызып турар бис. Ынчангаш тыва ыраажылар-биле харылзажып, кежээки чогаадыкчы шайлааш­кынарны организастап турар бис. Мен эштерим-биле кады «Ам чүнү кылыр бис?» дээш үргүлчү боданыр бис.
Красноярск хоорайның мурнундан тыва студент Сай-Дажы Найдан «Мисс Азия-2023» мөөрейге бир дугаар черни ээлээни чоргааранчыг. Оон аңгыда «Энесайның» кежигүннери бо чылын интерземлячествога база кириштивис. Интерземлячество дээрге янзы-бүрү нациялыг землячестволар шупту чыглып кээп, төлевилелдерге киржири болгай. шак ындыг хевирлиг спортчу спартакиадага «Энесайның» мурнундан 15 кижи киришкеш, бирги черге төлептиг болдувус.

— Келир үеде планнарыңар-биле бистиң номчукчуларывысты таныштырып көрүңерем.
— Красноярск хоорайның тыва студентилериниң землячествозунуң ажыл-ижин планнаар-даа хире эвес, хөй хемчеглер бар. Чоокку үеде «Альма Матер-2023» хемчегге киржир дээш, белеткенип эгелээн бис. Август айда #Команда_Тувы_2030» аныяктар шуулганы база эгелээр болгай, аңаа Красноярскиниң студентилериниң мурнундан киржип, төлевилелдеривисти камгалаар бис. Оон аңгыда Красноярскка баргаш, биргикурсчулар-биле таныжылга эрттирер, бар-чок университет, колледжтерни кезиир бис. Чаа келген аныяк­тарны өске хоорайга чаңчыгып алырынга дузалажыр бис. Оон Дангына — Тажы болгаш өске-даа хемчег­лер эгелей бээр.

— «Энесай» землячествозунуң бир-ле ылгалы бар бе?
— Ийе, бистиң бөлүктүң тускай логотиви бар. Ол чурукта тыва болгаш красноярск хоорайның туктарын чартыктааш, тудуштуруп каан бис. Красноярскы­ның чурттакчылары тывалар-биле найыралдыы аттыг боорга, демдээвиске черле ол тукту база кадып алыр деп шиитпирлээн бис.

— Тываның келир үезин канчаар көрүп тур силер?
— Тывавыс дыка сайзыраңгай апаарын күзээр мен. Интернет, компьютер талазы кол сайзыраар боор. Чурттакчы чон янзы-бүрү мергежилдерни шиңгээдип ап, ажыл-агыйлыг, чедимчелиг болуру чугаажок.

Олчей СЕРЕН

@molodejjjtuva (Тыванын аныяктары/Молодежь Тувы)