«Тываның аныяктары чугаалап тур!» дамчыдылганың башкарыкчызы Чейнеш Очур ТывКУ-нуң волонтерлар төвүнүң удуртукчузу Чейнеш Донгак-биле чугаалашкан. Ол чоокта чаа Самара облазынга эрткен бүгү Россия чергелиг «Добро. Конференция – 2023» эки турачылар следунга киришкен. Аңаа ниитизи-биле 4500 волонтержу лидерлер, ачы-дуза болгаш күрүне организациялары, дээди өөредилге черлериниң төлээлери чыылган.

— Бодуңарны таныштырып көрүңерем.
— Мен ТывКУ-нуң инженер-техниктиг факультединиң 3-кү курсчузу мен. ТывКУ-нуң «Данко» эки турачылар төвүнүң удуртукчузу болуп турар мен.

— А чүге ыяап-ла «Данко» деп адааныл?
— ТывКУ-нуң «Данко» эки турачылар төвү бис­тиң университедивистиң шупту эки турачыларының каттыжыышкыны, ол студент аныяктарны өөредилге черлериниң, хоорайның, регионнуң болгаш өске-даа деңнелдиң культура-массалыг хемчеглеринге волонтержу дузаже киириштирер сорулгалыг. «Данко» 2009 чылда тургустунган. Бо хүнде ооң составында студентилерниң эртем каттыжыышкыны болгаш студенчи отрядтар кирип турар. Ооң адын Данконуң төөгүзү-биле холбаан. Ол төөгүнү шупту билир боор. Данко деп аныяк оолдуң аймаа дайзыннардан дезип, дүмбей аргаже чаштынар ужурга таварышкан. Ол бодунуң чүрээн чара соккаш, чырык кылдыр ажыглаан. Студентилерниң шимчээшкини база ол ышкаш чырыкче чүткүлдүг.

— Эки турачы ажыл-чорудулгаже канчап чедип келдиңер?
— Бирги курска өөренип турумда, биче деканывыс мени волонтерлар төвүнче кыйгырган. Ооң ажылы меңээ таарышкан болгаш, янзы-бүрү хемчеглерниң доктаамал киржикчизи апарган мен. Ынчангаш «Данконуң» кежигүнү кылдыр кирип алган мен. Кезек үелерде бүдүн ТывКУ-нуң эки турачылар талазы-биле оралакчызы турдум. Идепкейлиг ажыл-чорудулгамның түңнелинде, эрткен чылын «Данконуң» удуртукчузунга томуйлаан.

— Каш оолдар, уруглар кежигүн болуп турарыл?
— Чүс ажыг студентилер бар, ынчалза-даа чаңгыс аай сан адаары берге. Чамдык хемчеглер үезинде кижи саны көвүдей-даа бээр. Черле студент аныяктар дыка идепкейлиг.

— Кайы факультеттен студентилер хөйүл?
— Инженер-техниктиг факультеттен хөй деп болур, чүге дизе оларны үргүлчү хаара тудуп турар мен. Шыны-биле алыр болза, бо факультетте оолдар хөй, а кандыг-даа хемчег эрттирерге, ажылчын күш херек апаар.

— Кандыг хемчеглер эрттирип турар силер?
— Бис 6 аңгы угланыышкынныг ажылдап турар бис. Ол дээрге социал, болуушкуннар, патриотчу, донор, «Бис кады бис» регионалдыг штаб-биле кады ажылдажылга болур.

— Бо ажылдарны тодаргайы-биле таныштырып көрүңерем.
— ТывКУ-нуң эки турачы студентилери культура-массалыг хемчеглерге киржиринден аңгыда, ону организастаарынга дузалажып турар. Чижээ­лээрге, Кызылга болуп эрткен Россия чемпионадынга 500 хире аалчылар келген. «Данконуң» эки турачылары Дагестан, Саха-Якутия республикалардан, Брянск, Моск­ва областьтарындан, Красноярск, Хабаровск крайлардан, Ханты-Мансийск автономнуг округтан делегацияларны уткуп, оларны хоорай иштинге үдеп, дериг-херекселдер-биле хандырып турган.
Сөөлгү чылда тускай шериг операциязының киржикчилериниң өг-бүлелеринге дузалап турар бис. Колдуунда олар долгаптарга, ыяш-дажын чарар, хөмүрүн эжер дээн ышкаш кадыг ажылдарны кылчып бээр. Ол ышкаш данкожулар Луганск, Донецкиниң чурттакчыларынга гуманитарлыг дуза чыырынга идепкейлиг киришкеннер.

— Донорлар дугайында?
— Бистиң студентилеривис доктаамал ханын дужаап турар. Оон аңгыда «Хрустальное сердце» деп хемчегниң киржикчилери бис. Ол чыл санында эртер. Ынаар чүгле хан дужаары эвес, а шупту хемчеглер кирер. Ооң соонда эки турачылар боттарының төлевилелин бижээш, ону камгалаар. Кысказы-биле чугаалаар­га, «Буянныг херектер» мөөрейи деп болур.

— «Данконуң» кежигүнүнге канчап кирип ап болурул?
— Эң-не кол чүүл – изиг күзел херек. ТывКУ-нуң студентилерин хүлээп турар. Оон аңгыда эки турачыларны өөредип турар бис. Волонтерлар школазы чыл санында эртер.

— Волонтерлар аразында психологтар бар бе?
— «Данкода» чок, ынчалза-даа ТывКУ-да психологтуг отряд бар.

— Экология талазы-биле чүнү чугаалап болур силер?
— Ийе, шупту бүгү Россия чергелиг экологтуг акцияларга идепкейлиг киржип турар бис. Боттарывыс база экологтуг акцияларны үндүрүп тур бис. Чижээлээрге, «Экобум» акция­зын чарлааш, аңаа эки турачылар батареяларның хоразын чугаалап, социал четкилерге тускай видео-материалдарны үндүрүп, макулатураны чыып турган.

— Эки турачы ажылдан өске чуртталгада чүнү кылып турар силер?
— Өөредилге, ажыл, эки турачы ажыл-чорудулга дээш колдуунда чай чок болур-дур мен.

— Кайда ажылдап тур силер?
— ТывКУ-да бир бот-өөредилгениң хостуг хүнү бар. Ынчан угбамга дузалажып, ажылдаар мен. Хүн бүрүзүн ажыктыг кылдыр эрттирери күзенчиг. Ынчангаш менде дыштаныр хүн чок деп болур.

— Эш-өөрүң эки турачы ажылга кандыг хамаарылгалыгыл?
— Эштерим база колдуунда ТывКУ-да өөренип турар болгаш, эки турачы ажылга идепкейлиг киржип турарлар. Ынчангаш бот-боттарывыс дыка эки билчир бис.

— Чурттакчылар силерден дуза дилээр-дир бе?
— Ийе, дуза дилеп кээр улус бар, ынчалза-даа сөөлгү үеде тускай шериг операциязында киржип чоруур дайынчыларның өг-бүлелеринге хөй дузалажып турар бис. Дуза херек чурттакчылар боттары бисче долгап, чагыгны арттырып болур. Күзелдиивис-биле дузалажыр бис.
Алена НАН-ХОО.
Тыванын аныяктары/Молодежь Тувы