Спорт болгаш кадык амыдырал кайы-даа үелерде эргежок чугула. Ынчангаш ол ийи, спорт биле кадык амыдырал, кижи бүрүзүнүң чуртталгазында кол дээрзи кымга-даа чажыт эвес. Оон-на хөй кезиинде бистиң чедиишкиннеривис, тиилелгелеривис болгаш салдынган сорулгаларывысты чедип алырынга идиг бээри хамааржыр.
Сорулгаларны чедип алырынга, күзелдерни боттандырарынга чүгле бойдустан салым-чаяанныг болуру четпес, а боду-биле ажылдаар болгаш бодунуң чаяанныын сайзырадыры чугула.
Эрте-бурунгу грек эмчи, философ Гиппократтың чугаалааны-биле, гимнастика, күш-культура, чадаг кылаштаары — кижиниң хүн бүрүде ажылгырын, кадыкшылын база өөрүшкүлүг чуртталганы кадагалап арттырып алыр дээн болза, амыдыралының кол кезээ болур ужурлуг.
“Уруглар садтарында хүреш” деп төлевилел школа назыны четпээн уругларны “Хүреш” национал маргылдааның арга-мергежилдерин чаңчыктырар арга-биле күш-культура кижизидилгезиниң национал үлегерин ажылдадырын болгаш тургузарынче угланган. Күш-культура хөгжүлдезиниң күш-культура-кадыкшыдылга ажылының системазынче школа назыны четпээн уругларның албан черлеринче мурнакчы төлевилелди 2017 чылда киирген.
Уруглар садтарында хүреш аргаларын өөредип, өзүп орар салгалдың мөзү-шынар кизижидилгезиниң айтырыы кол дээрзи өөрүнчүг. Бо 2024 чылды Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг Кадыкшыл чылы кылдыр чарлаан.
Үндүрүлгевистиң аалчызы, Кызыл хоорайның 11 дугаар уруглар садының кижизиттирикчизи Арзылаң Ооржак, таныжыңар.
— Арзылаң, адыңның чаражын, езулуг эр кижиге тааржыр ат-тыр. Хүрешти канчап сонуургай берген сен база чүге хүрешти шилип алган сен?
— Мээң садигимде хүреш болуп турар, ында башкывыс бисти хүрежирин өөредип турар. Меңээ хүрежирге, дыка солун болду. Оон ыңай акым ышкаш күштүг болуксаар мен.
— Төрелдериңден хүрежир акың, даайың бар бе, Арзылаң?
— Даайым бар, мөге (автор: Минчээ Вячеслав Андреевич).
— Садикте кым деп эжиң-биле хүрештиң?
— Батыр дээр эжим-биле хүрежип турдум.
— Спорт дээрге сээң бодалың-биле чүл, Арзылаң?
— Спорт дээрге кадыкшыл болгаш күш-түр, ынчангаш мен кадык болгаш дыка шыырак, күштүг болур мен.
— Спорттуң кандыг хевирлерин эң-не сонуургаар сен?
— Волейбол, футбол меңээ солун, чүге дизе маңнаар, шураар, а мен шурап маңнаарынга ынак мен. Хөй шимчээрге, шыырак болур деп билир мен, башкым өөредип турар.
— Өзүп келгеш, кым болур сен, Арзылаң?
— Улуг апаргаш, ачам ышкаш шагдаа болур мен. Ынчангаш күштүг, шыырак болур дээш, хөй шураар, маңнаар, хүрежир херек.
— Хостуг үеңде чүнү кылырынга ынак сен?
— Мячик-биле янзы-бүрү оюннар ойнаар, оон чуруттунарынга, бижиттинеринге ынак мен, удавас школа баар мен.
— Четтирдивис, Арзылаң, биске бодуңнуң дугайында таныштырып чугаалап бергениң дээш. Эки өзер сен, кадык болур сен!
— Четтирдим улуу-биле.
Автордан: Ады безин дириг амытаннарның эң-не коргуш чок, чоргаар аң болгай. Бистиң маадырывыс база бичии-даа бол, дыка эрсиг болгаш чаптанчыы аажок. Кадыкшыл дугайында билири эки-дир.
Аныяк-өскен спорт, күш-культура болгаш сонуургалының аайы-биле бир-ле ажыктыг бөлгүмче хаара туттунган болза-ла, олар келир үезинде хөйнү чедип алыры чадапчок, чүге дизе кадыкшыл дээрге кижиниң үнелеп четпес эртинези болгай.
Валерия Конгар чугаалашкан
Чуруктар хууда архивтен
«Сылдысчыгаш» уруглар солуну февраль айда үндүрүлгезинден.
