Чеди-Хөл кожууннуң Хендерге сумузунуң чагырыкчызы кылдыр Аян Чимит-оол 2019 чылда ажылдап эгелээн. Тус черниң бот-эргелелиниң ажыл-чорудулгазының дугайында «Тываның аныяктары» солуннуң редакциязы сонуургаан.

Аян Чимит-оол, Хендерге сумузунуң чагырыкчызы: — Чагырга чериниң ажылы чурттакчы чон-биле сырый харылзаалыг. Чаңгыс чер-чурттугларывыс янзы-бүрү айтырыгларлыг кээп турар. Дыка хөй кижилерниң амыдыралчы айтырыгларын шиитпирлешкен бис. Ол дээрге колдуунда чурттаар оран-савазын экижидеринче, бажың-балгадын хуужудуп алырынга, тудуг айтырыы, материалдыг дуза, чер айтырыы болур. Чагырганың ажылдакчылары чонга субсидия алырынга, янзы-бүрү чиигелделер, уруглар пособиезин алырынга база документ-саавырлар чыырынга дузалашпышаан, адрестиг дузаны чедирип турар. Черле бичии суурларда чон бот-боттарын деткижип чурттап өөрени берген. Ынчангаш берге байдалдарга таварышкан улузувуска дузалаары чаңчыл апарган. Оон аңгыда сумувуста губернатор төлевилелдери үре-түңнелдиг ажылдап турар. Оларның аразында Хендерге сумузунуң «Дадылыг» деп черинде элээн каш аныяк малчыннар долгандыр турлагжаан. Аныяк өг-бүле Аистлана, Мөңге-Назын Сотпалар – «Кыштаг» губернатор төлевилелиниң киржикчилери. Олар 2019 чылда 20 баш бода малды хүлээнип алган.
«Кыштагжылар» 20 баш инээнден аңгыда, 100 ажыг өшкүлүг, 1 аъттыг болду. Малчыннарның чугаазы-биле алырга, өшкү азыраарга, өзүген-даа, сүдү база эм шынарлыг. Чылдың-на ийистээр, оон аңгыда дүгүн кыргааш, 1 кг-да 130 акшага дужаап база болур. А хойнуң дүгүн дужаар чер чок.

Аныяк малчыннарывыс ажылга кызымаккай, чидириг чок малын малдап турарлар. Сүт элбей берген үеде ак чемнерни, тыва морожениени кылгаш, Ак-Тал, Хову-Аксы суурларның көдээ ажыл-агый ярмаркаларынга садар улус. Оон аңгыда Ак-Талда сүт цеги бар, ында  сүттү хүлээп ап турар.

Алена НАН-ХОО