Ийи-Талдың уйгу-чыдын чок, эрес малчыннары Ай-Хаан, Чодураа Хирлигбейлер 200 чүс баш шээр малды ийи чыл бурунгаар хүлээнип алган. Оон чымыштыг мал ажылынче тура-соруктуу-биле шымнып кирипкеш, бо хүнде бут кырында быжыг турупкан, малының баш санын өстүрүп ап, үлегерлиг болгаш мурнакчы аныяктар одуруунуң санынче киргени өөрүнчүг.
Олар Ийи-Талдың Салдамда Бора-Оорга деп черде кыштагны ада-иезиниң болгаш төрелдериниң деткимчези-биле тудуп алган. Чодурааның ава, ачазы Херел, Мира Кыргыстар уругларынга дузалажып, малын кадаржып чоруурлар. Бо кырган-ава, кырган-ача суурда ажыл-агыйлыг-даа болза, дыштаныр хүннерде уругларының аалынга дузалажып хүнзээрлер. Малчын аалдарда кылыр ажыл-ла хөй: мал кадарар, чылгы хавырар, инек саар, өдек белеткээр, сиген-ширбиилин кезер дээш оон-даа ыңай…
Оон ыңай амгы үеде күрүнениң деткимчези-биле аныяктар мал-маганын өстүрүп, ажыл- агыйга тургустун ап турары өөрүнчүг. Аал-чурттуң аныяк, эр ээзи ортумак тускай эртемниг, шевер холдугларның бирээзи болуп турар. А өг-бүлениң кыс ээзи Чодураа Хереловна юрист эртемниг. Бо аныяк өг-бүле ожук дажы дег үш уруглуг: улуу Айнес 9 харлыг, Ийи-Тал суурнуң аграрлыг школазының 2-ги классчызы, ортуну Ким чеди харлыг, хеймери Алаң-Тос бир харлыг.
Эрткен чылын 120 дүрүг сигенни артыкка белеткеп кезип алгаш, малын кыштың чыккылама соогундан хүр-менди ажырганнар.
«Мал азыраары белен эвес, дүн-хүн дивейн, изиг-соок-даа хүннерде малды кадарар, оъткарар, карактаар… Боттары-ла кызымаккай чорза, кандыг-даа ажыл-үүле бүде бээр, ынчангаш аныяктарны база мал ажылынче кыйгырыксаар-дыр мен. Бистиң өг-бүлевисти бо чымыштыг ишче кожууннуң болгаш сумунуң удуртукчуларының деткээнинге өөрүп турар бис.
Күрүнениң ажылдап кылып турар төлевилелдери дыка эки-дир, ылаңгыя аныяктарны деткип чоруурун демдеглээр апаар» – деп, аныяк малчын бодунуң бодалдары-биле үлешти.
Оон ыңай шээр малының дүгүн, кештерин, эът-чемин, сүт-саанын база үндүр садып-саарып ап болур, оон база дөмей-ле орулга кирип турар дээрзин немей чугааладылар.
Бо өг-бүле демниг болгаш шээр, бода малды төрелдери-биле кады кадарып, өстүрүп чоруурлар. Мал ажылынга, шынап-ла, дем херек. Мындыг эрес-кежээ, бурунгаар чүткүп чоруур аныяктардан үлегер алыры чугула.
А.Тюлюш.
Чуруктарны хуу архивтен алган.
