Каа-Хем кожууну республиканың барыын, мурнуу база төп кожууннарынга бодаарга, черле ылгалдыг. Чоннуң чугаалажыры дег «орусчуй» берген кожуун деп санадыр. Тус черниң чурттакчылары чер ажыл-агыйынга өөренген. Ногаа-чимисти кедергей тарып чораанын билир бис. Ындыг-даа болза, ук кожуунда мал ажыл-агыйынга хамаарышкан губернатор төлевилелдери 2015-2016 чылдардан бээр амыдыралда боттанып эгелээн болгаш, багай эвес түңнелдерлиг бооп турар. Каа-Хем кожууннуң Бурен-Хем суурунда губернатор төлевилелдериниң амыдыралга боттанып турарының дугайында Мерген Балыкаевич Дагба «ТА»-ның номчукчуларынга таныштырган. Ол Тывада хөй квартиралыг бажыңнарның капитал септелге коммерцияга хамаарышпас фондузунуң чиңгине директору болгаш Бурен-Хем суурнуң куратору дээрзин сагындыраал.

— Каа-Хем кожууннуң Бурен-Хем суурунда республикавыстың өске бүгү кожууннарында ышкаш губернатор төлевилелдери езугаар аныяктар ажыл- агыйже хаара туттунган.
2020 чылда «Чаңгыс суур – чаңгыс бүдүрүлге» төлевилелдиң киржикчизи кылдыр Кудай-Мерген Монгушту деткээн. Ол 3 ажы-төлдүг. Бажыңының чанында дузалал ажыл-агыйлыг. Ажылгыр, харыысалгалыг кижи деп, чаңгыс чер-чурттуглары санап турар.
Ол ышкаш суурда «Аныяк өг-бүлеге – кыштаг» губернатор төлевилели езугаар 35 харга чедир 5 аныяк өг-бүле мал-маганны хүлээп алган ажылдап турар. Оларның кажаа-хораазы, сиген шөлдери, бажыңнары шупту бар болгаш, чер участоктарын боттарында быжыглаан. 2016, 2017, 2018 чылдарның киржикчилеринде суг айтырыы шиитпирлеттинген, 2019 чылдың киржикчизи кудукту боду кастырып алган. Бирээзиниң одар-белчиири хем чоогунда болганындан бергедээшкиннер чок. 2016, 2018 чылдарның киржикчилери дараазында аныяк малчыннарга 200 баш хойларын хүлээткен. А 2017 чылдың киржикчизи 20 баш бода малды 2019 чылдың киржикчизинге дамчыткан.
Аныяк малчыннар мал чемин чедер кылдыр белеткээн. Бо талазы-биле база бергедээшкиннер чок.
А. НАН-ХОО

#губернаторскийпроект #тыва #кара_оол #тыванын_аныяктары_сылдысчыгаш