Иви мал ажыл-агыйын сайзырадыр дээш

Тывада мал ажыл-агыйының ол хевирин деткиириниң хемчеглерин Тожу кожуунга эрткен ивижилер фестивалының үезинде чугаалажып көрген

Ивижилер фестивалының кол эртер чери — Тожунуң Тоора-Хем суур чанында Бирги оймакка чон хөйү-биле чыглып келген. Байырлалдың киржикчилери база аалчылары ивилер-биле тырттыржып, аңныыр тывыжының, бойдус байлааның делгелгезин сонуургап, тус чер ус-шеверлериниң кылганы уран чогаадылга чүүлдерин сонуургап, тос чадырларже база өглерже кирип, ивижилерниң амыдыралын сонуургаан.

ТР-ниң Чазак Даргазының оралакчызының хүлээлгезин күүседип турар Айдың Чюдюк Тыва Республиканың Баштыңы Владислав Ховалыгның адындан фестивальдың ажыттынганы-биле байырны чедирген. Чараш болгаш ховар малды өстүрүп-көвүдедир дээн ивижилерниң амыр эвес ажыл-ижинге ам-даа чедиишкиннерни күзеп, регионнуң эрге-чагыргазы деткимче хемчеглерин ам-даа көргүзерин ол дыңнаткан.

Фестиваль программазы-биле Тожу кожуун чагырга бажыңынга Чазактың, муниципалдыг эрге-чагырганың база республикада чурттап турар Соңгу чүктүң үндезин биче буурай чонунуң община төлээлериниң киржилгези-биле эрткен “төгерик столда”, мал ажыл-агыйының ол хевири-биле ажылдап чоруур бүдүрүлгелерниң чидиг айтырыгларын база иви ажыл-агыйын деткиириниң дугайында чугааны чоруткан.
Эрткен неделяда Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг-биле Россия Федерациязының Соңгу чүк, Сибирь болгаш Ыраккы чөөн чүктүң биче буурай үндезин чоннар ассоциациязының президентизи Григорий Ледков кады ажылдажылга керээзинге аттарны салганын онзалап айыткан. Документиде федералдыг болгаш регион программаларын боттандырарынга кады киржирин база деткиирин, социал-экономиктиг болгаш культурлуг хөгжүлдеге хамааржыр информастыг ажыл-чорудулганы боттандырарын, биче буурай үндезин чоннарның айтырыгларын шиитпирлээринче база эрге-ажыын камгалаарынче угланган хемчеглерни кады эрттирери көрдүнгенин дыңнаткан.

Тываның көдээ ажыл-агый сайыдының бирги оралакчызы Олег Чаңгы-оол илеткелди кылган. Ол бодунуң илеткелинге ивижилерниң амгы үеде байдалын, оларга ТР-ниң Чазааның талазындан берип турар күрүне деткимчезиниң дугайында дыңнаткан:

— Тожу кожуунда ийи организация — «Шулун» КБК биле «Өдүген» МУБ иви малды азырап өстүрүп турар. Амгы үеде ында ниитизи-биле 1257 баш иви бар. Иви ажыл-агыйын деткиири-биле сөөлгү чылдарда ТР-ниң Көдээ ажыл-агый яамызының талазындан ивижилерге снегоходтар, бураннар, майгыннар, рация, хүн херели-биле ажылдаар станция болгаш аъш-чем аймаа-биле доктаамал хандырып турган. 2022 чылда ниитизи-биле 7 млн рубльга үрдүрер хемелер, снегоходтар, спутник таварыштыр ажылдаар күштүг телефоннар, чылыг майгыннар, хүн херели-биле ажылдаар станцияны ивижилерге саткаш, үлээн. Бо чылын 1 баш иви дээш субсидия акшазы 1500 рубльдан 2236 рубль чедир өскен. Бо бүгү күрүне деткимчези иви малдың баш санын өстүреринче көрдүнген.
“Төгерик столдуң” киржикчилери ТР-ниң Күш-ажыл яамызының шугуму-биле социал программаларга киржип, күрүне деткимчези-биле ивижилер ажы-төлүнге интернат тудуун, чурттакчылыг черлерге чурттаар чер айтырыын шиитпирлээри дээн ышкаш ивижилерни дүвүредип турар кол айтырыгларны көдүрген.

Тожунуң кожуун чагырыкчызы Буян Ондар чымыштыг ажыл-иштиг, чай-кыш чок тайга кезип, иви малын өстүрер дээш шудургу ажылдап чоруур ивижилерге четтиргенин илереткеш, оларның чараш байырлалы-биле байырын чедирген. Кожуун девискээринде 45 ивижи, оларның 44 хуузу аныяктар болуп турарын чагырыкчы демдеглээн. «Ада-иезиниң чаңчылчаан ижин уламчылаар сонуургал аныяктарда бар. Ол эки эгелээшкинни деткиир херек» — деп, Ондар айыткан.
Өске регионнардан база чурттардан келген фестивальдың аалчыларынга Соңгу чүк чоннарының, ооң иштинде тожу тываларының ужур-чаңчылдарын, езулалдарын, культуразын, бот-тускайлаң амыдыралын көргүскен улуг программаны бараалгаткан. Ивилер чарыжы, бойдус байлаандан чаагай кылыглар, тус чер мастерлериниң бойдус материалдарындан кылган чүүлдери, Тожу кожууннуң суурларының база организацияларның өңгүр-чараш чыскаалы фестивальдың эң солун кезээ болган.

Аалчылар ивижилерниң, оларның ажы-төлүнүң малга эптиин кайгап ханмаан. Беш хире харлыг чаштар эзерде олурупкан, серте чок ивизин башкарып чоруур болган…
Тожу тывалары ийи аныяктарның байырлыг бадылажылга езулалы фестивальдың эң чараш болуушкуну болган. Аныяктар байырлалдың аалчылары биле республикадан келген херечилерниң мурнунга бады шынчызын бадыткап, өг-бүлезиниң таваан туткан.

ТР-ниң Националдар херектериниң талазы-биле агентилелдиң баш бурунгаар берген медээзи-биле алырга, байырлалды бир муң ажыг кижи сонуургап көрген.

Тыва Чазак

Предыдущая запись
Тува получит федеральную субсидию на развитие туристической инфраструктуры
Следующая запись
Аътты баглап өөредир, аныяан сургап өөредир
Меню