Респуб­ликавыс мал, чер ажыл-агыйлыг деп билир бис. Ада-өгбелеривистен дамчып келген ажыл-агыйывысты уламчылап чоруур аныяктар хөй. Оон аңгыда «Кыштаг», «Чаа сорук» төлевилелдери таварыштыр мал ажылынче кирген
аныяк өг-бүлелер бар.
Бо чылын кыш улуг сооктар чок эрткени-биле, мал ажыл-агыйынга таарымчалыг болганын аныяк ишчилер чугаалап турдулар.
Шээр малдың массалыг оолдаашкыны апрель айда эгелээн. 688 муң баш төрүүр хой, өшкүден 551,6 муң баш анай-хураганны камгалап алырын планнаан. Амгы үеде төрүүр малдың 31 хуузу оолдапкан, 211,4 муң баш чаш төл алдынган. Мал оолдаашкыны кидин түлүк: Таңды кожууннуң малчыннары 11 муң баш, Тес-Хем кожуун 28,7 муң баш, Барыын-Хемчик кожуун 29,4 муң баш хураганны камгалап алган (Ай эгезиниң медээзи-биле).

Тываның күрүне университеди биле Көдээ ажыл-агый яамызының аразында чардынган керээ ёзугаар уксаажыдылга ажыл-агыйларында 80 студент бүдүрүлге практиказын эрттирип турар. Оон аңгыда өөредилге черлеринден 122 сургуул сакман ажылында хаара туттунган. Ниитизи-биле республиканың малчыннарында 680 кижи, оларның аразында ажыл чок 42 кижи, дөргүл-төрелдеринден 516 кижи сакман ажылынче кирген.
Тываның көдээ ажыл-агый техникумундан 60 студент сакман ажылынче кирип, практиказын эрттирип турарлар. Олар мал оолдаашкынының үезинде малчыннарга дузалажып, малды ажаап-тежээрин өөренип ап эгелээн.

«Мен сакманщик кылдыр хууда сайгарлыкчы Радмира Саттың аалында келдим. Ол – «Кыштаг» губернатор төлевилелиниң киржикчизи. Шээр малды ажаап өстүрер талазы-биле арга-дуржулганы ап тур мен, эгезинде-ле эки ажаап алырындан баш саны көвүдээр деп билдим. Канчап билир, дээди эртем чедип алгаш, хууда мал ажыл-агыйын туда бээримни, ынчангаш арат ажыл-агыйларының арга-дуржулгазы черле херек» – деп, 2-ги курстуң студентизи Ай-Бек Ондар чугаалаан.

Аныяктарның мал, чер ажыл-агыйын сонуургап турары чөптүг.Чуртта болуп турар болуушкуннар база барыын чүк чурттарының янзы-бүрү кызы­гаарлаашкыннарының үезинде тыва кижи малын малдап, тараазын тарып, ногаа-үнүжүн ажаап ап чоруур болза, каяа-даа торулбас.

Мира КОНГУЛ-ООЛ,
«Тываның аныяктары» солуннуң кол редактору.

P.S. 2022 чылдың январь 1-ниң сан-чурагайлары-биле алырга,
республикада 190,8 муң баш мыйыстыг бода мал, 1254,9 муң баш шээр мал, 91244 баш чылгы мал, 246 баш теве, 14,9 муң баш сарлык, 2,0 муң баш иви, 11,2 муң баш хаван бар.