Тыва Республиканың Чазааның Даргазының оралакчызы Уран-оол Ондарның удуртканы организастыг комитет ай санаашкыны-биле Чаа чылды байырлаар – Шагаага тураскааткан хемчеглер программазын бадылаан.

Тыва чоннуң ужур-чаңчылдарынга дүүштүр Чаа чылды уткуур чаңчылдарны нептередиринге болгаш кадагалап арттырарынга идигни бээринче угланган хемчеглер планында ийи чүс хире информас-чырыдыышкынныг, социал-профилактиктиг, этнокультурлуг, культурлуг болгаш спортчу массалыг хемчеглер кирген. Россияның буддистер ассамблеязының, регионнуң Камба-Лама эргелелиниң болгаш Бүгү-россияның Улусчу фронтузунуң деткимчези-биле ТШО-да киржип турар республиканың чурттакчыларынга чоннуң байырлалын Донецкиге база организастаар.

Шагаа байырлалынга тураскааткан чаңчыл болу берген хемчеглерни муниципалдыг болгаш республика деңнелинге эрттирер. Бадылаан планда республика чергелиг элээн улуг массалыг хемчеглер кирген. Планның пункт бүрүзүнге харыысалгалыг албанны быжыглаан.

Бо чылын Шагааның шупту хемчеглерин Улуг Тиилелгениң 80 чылынга тураскаадып эрттирерин вице-премьерниң албан хүлээлгезин күүседип турар Уран-оол Ондар дыңнаткан.

Өөредилге болгаш культура организациялары Шагаа байырлалының езу- чаңчылдарының укталган төөгүзүнге хамаарыштыр кичээлдерни, беседаларны, мастер-класстарны, делгелгелерни, викториналарны эрттирип эгелээн. Школа назыны четпээн уруглар болгаш сургуулдар ортузунга өөредиглиг кичээлдерже онза кичээнгейни угландырган.

Планның социал-профилактиктиг хемчеглериниң кезээнде Камба-Лама эргелелиниң лама башкыларының киржилгези-биле студентилерге ужуражылгаларны, ТШО киржикчилериниң өг-бүлелерин деткээн «#МыВместе» бүгү-российжи шимчээшкин-биле ачы-буян акциялары кирген. Февральдың дургузунда студент аныяктар ортузунга «Аныяктар улусчу чаңчылдар кокпазы-биле» деп чылдың фестивалы болуп эртер.

Этнокультурлуг хемчеглерниң даңзызынче сарыг шажынның улуг номчулгалары, «Саң салыр» база сор ёзулалы кирген. Ыдыктыг ёзулалдарга чүдүкчүлер хөйү-биле киржип турар болгаш, киржикчилерге эптиг болзун дээш, шажынчы хемчеглер эрттирер черлерни белеткээр талазы-биле организастыг ажылды чылдың-на чорудуп турар.

Хемчеглерниң эң улуг даңзызында республиканың культура албан черлериниң белеткээн культура-массалыг хемчеглери кирген. Тыва үндезин культура төвү Кызылдың школачыларынга болгаш школа назыны четпээн уругларга «Шагаа-2025» деп үнүүшкүннүг программаны февраль 19-тан эгелеп көргүзүп эгелээр. Тываның күрүнениң ойнаар-кыстар театрының «Шагааны дилеп» деп шиизиниң көргүзүү февраль 20-де эгелээр.

Байырлал бүдүүзүнде, февраль 27-де, Кызылдың эрге-чагыргазы хоорайның микрорайоннар чурттакчыларынга «Шагаа-биле! Курай-курай!» деп көргүзүгнү организастаар.

Спортчу-массалыг хемчеглерже тыва хүрешке, баг адарынга маргылдаалар, назы-хар аайы-биле хөл-шыдыраага оюннар кирген. «Шагаа-2025» чоннуң байырлалынга тураскааткан республиканың эң шыырак мөгелериниң аразынга тыва хүрешке республика маргылдаазы февраль 28-те «Сүбедей» спорт комплекизинге болуп эртер.

Шагаа хүнүнде Кызылда Арат шөлүнге хоорайның чогаадыкчы коллективтериниң киржилгези-биле театржыткан оюн-тоглаа эгелээр.

Республиканың Дээди Хуралы (парламентизи) Тываның Камба-Лама эргелелиниң медеглелинге даянып, Шагаа байырлалын март 1-де эртер кылдыр доктаатканын сагындыраал.

Интернетке Шагаа хемчеглериниң программазын диледирде, #Шагаа17 хештегни ажыглаарын утпаңар.

Тывага 2025 чылда Шагааны байырлаар кол хемчеглерниң планы

Февральдың дургузунда «Шагаам чараш чаңчылдары» деп номнар-чуруктар делгелгелери, Кызыл хоорайның библиотека албан черлеринге.

Февраль 19-25

Кызылдың школачыларынга болгаш школа назыны четпээн уругларга «Шагаа-2025» үнүүшкүннүг культура программазы, Тыва үндезин культура төвүнге.

Февраль 21-22

10:00-16:00 – «Шагаа белээ» делгелге-садыглаашкын, Улусчу чогаадылга бажыңының фойезинге.

Февраль 22

10:00 – Ада-чурт камгалакчыларның хүнүнге база «Шагаа-2025» чоннуң байырлалынга тураскааткан школачы командалар аразынга тыва хүреш маргылдаазы, «Субедей» УСК-га.

Февраль 23

09:00 – «Шагаа-2025» чоннуң байырлалынга тураскааткан 18 харга чедир оолдар болгаш уруглар аразынга хөл-шыдыраага республика маргылдаазы, Кызылда Аныяктар ордузунга.

Февраль 21-ден март 7

«Шагаа-биле!» деп делгелге, К.И. Чуковский аттыг Тываның республиканың уруглар библиотеказынга.

Февраль 26-дан март 1

«Шагаа-биле!» деп номнар-чуруктар делгелгези, Тываның республиканың көрбес улустуң тускай библиотеказынга.

Февраль 24

«Шагаа: езулалдар болгаш ужур-чаңчылдар» деп викторина, А.С.Пушкин аттыг Национал библиотеканың номчулаг залынга.

Февраль 25

10:00 – Кызылдың 10 дугаар школазының кадыкшылы кызыгаарлыг уругларның киржилгези-биле «Ак чолдуг Шагаавысты» деп театржыткан көргүзүг.

Февраль 26

10:00 – «Тоол мөөрейи» деп республиканың тоолчулар мөөрейи, Тыва үндезин культура төвүнге.

12:00 – «Узун тыныш, Тывызык, Дүрген чугаа» аас чогаалдарынга мөөрей, А.Б.Чыргал-оол аттыг Кызылдың уран чүүл колледжизиниң концерт залынга.

16:00 – Тываның Камбы-Ламызы болгаш өске-даа шажын-чүдүлге башкыларының, хөй-ниитичилериниң киржилгези-биле «Чылдың бажы келди-келди, чылан бажы союлду-ла» деп ада-ие өөредилгези, «Сферум» шөлүнге.

Февраль 24 — 27

Шагаа – 2025 байырлалынга тураскааткан «Сарыг шажын чүдүлгезиниң чырыы» деп композицияга студент ажылдар мөөрейи, А.Б.Чыргал-оол аттыг Кызылдың уран чүүл колледжизиниң фойезинге.

Февраль 24-28

«Шыяан ам!» оюн-тоглаа программазы, К.И. Чуковский аттыг Тываның республиканың уруглар библиотеказынга (чагыглар-биле).

Февраль 20-ден март 4

11:00, 14:00 – «Шагааны дилеп» деп шииниң көргүзүү, Тываның национал ойнаарактар театрынга.

Февраль 26-дан

«Шагааның үш сүзүү» деп ужурлар болгаш чаңчылдар шагы», Тываның республиканың көрбес улустуң тускай библиотеказынга.

Март 10-28

ТР-ниң Камбы-Ламы эргелели-биле Кызыл епархиязы кады студентилерге Шагааны болгаш Масленицаны байырлаарынга профилактиктиг беседаны чорудар.

Февраль 28

14:00 – Шагаа байырлалынга тураскааткан викторина база оюннар, Кызыл хоорайда Аняыктар ордузунга.

Февраль 17-28

Кызыл хоорайда ТШО киржикчилериниң өг-бүлелеринге адрестиг дуза көргүскен «#МыВместе» акция.

Февраль 27

09:00 – 2007-2009 чылдарда төрүттүнген 18 хар чедир назылыг элээди мөгелер аразынга «Шагаа-2025» байырлалынга тураскааткан тыва хүрешке республика маргылдаазы, УСК «Субедей» УСК-га.

09:00 – «Шагаа-2025» байырлалынга тураскааткан эр болгаш херээжен спортчулар (2007 чылдан улуг,1966 чылдан биче), 2007-2009 чылдарда төрүттүнген 18 хар чедир элээди, хоочун (1965 чылдан улуг) шыдыраачылар аразынга хөл-шыдыраага республика маргылдаазы, Кызылда Аныяктар ордузунга.

14:00 – «Шагаа-2025» байырлалынга тураскааткан Тыва Республиканың Кубогу дээш муниципалдыг тургузуглар командаларының аразында тыва хүреш маргылдаазы, «Субедей» УСК-га.

16:00 – Н. Рушева аттыг уругларның уран чүүл школазының өөреникчилериниң болгаш башкыларының үнүүшкүннүг концерти, Кызылда Хоочуннар бажың-интернадынга.

19:00 – Шагаа байырлалынга тураскаткан «Ыдык хөгжүм» деп концерт, В.М. Халилов аттыг Тываның күрүне филормониязынга.

18:00 – «Сор ёзулалы» — «Ганден Чойпелинг» (солагай талакы чарык), «Дамба Брайбулинг» (Фрунзе, 46), «Даши Панделинг» (Колхозная, 101), «Цеченлинг» (Щетинкин-Кравченко, 2), «Тубтен Щедрублинг» (Московская, 72),«Үстүү-Хүрээ» (Чөөн-Хемчик кожуун) хүрээлерге.

Февраль 28

10:00 – «Шагаавыста чолукшуулу» деп тыва чоннуң оюннары, Кызыл хоорайда Спутник мкр-да Культура хөгжүлдезиниң төвүнге.

12:00 – «Шагаа-2025» байырлалынга тураскааткан республиканың эң шыырак мөгелериниң тыва хүрешке республика маргылдаазы.

13:00 – Уран чүүл колледжизиниң аас чогаал коллективтериниң Шагаа байырлалынга тураскааткан чогаадыкчы концерти, А.Б.Чыргал-оол аттыг Кызылдың уран чүүл колледжизиниң концерт залынга.

Февраль 28-тен март 1

22:00 – 07:00 – дүнеки номналдар, «Ганден Чойпелинг» (солагай талакы чарык), «Дамба Брайбулинг» (Фрунзе, 46), «Даши Панделинг» (Колхозная, 101) «Цеченлинг» (Щетинкин-Кравченко, 2), «Тубтен Щедрублинг» (Московская, 72), «Үстүү-Хүрээ» (Чөөн-Хемчик кожуун) хүрээлерге.

Март 1

06:00 – «Шагаа саңы» езулал, Тыва Республиканың Национал культура болгаш дыштанылга парыгынга.

07:00 – «Саң салыр» езулал, Ганден Чойпелинг» (солагай талакы чарык), «Дамба Брайбулинг» (Фрунзе, 46), «Даши Панделинг» (Колхозная, 101) «Цеченлинг» (Щетинкин-Кравченко, 2), «Тубтен Щедрублинг» (Московская, 72), «Үстүү-Хүрээ» (Чөөн-Хемчик кожуун) хүрээлерге.

07:00 – «Саң салыр» езулал, «Кадарчы» тураскаалының чанынга, «Дөгээ» дааның эдээнге.

08:30 – «Саң салыр» езулал, «Дээди кам эргелели» Тыва Республиканың Төпчүткен хам чүдүлге организациязынга, Кызыл, Шевченко, 227-де.

08:30 – «Саң салыр» езулал, республикада тус черлерде хам чүдүлге организацияларынга.

12:00 – Кызыл хоорайның чогаадыкчы коллективтериниң киржилгези-биле Шагаага театрыжыткан көргүзүг, Арат шөлүнге.

17:00 – «Чорумалдың уян-хөөнү» деп Шагааның байырлал концерти, В. Көк-оол аттыг Национал театрга.

Март 2

18:00 – Шагаага тураскааткан «Ырлажыылы» деп концерт, В.М. Халилов аттыг Тываның күрүне филармониязының концерт залынга.

Март 3

10:00 – «Шагаа-2025» байырлалының эр болгаш херээжен мергеннер аразынга «Тыва ча адар оюннуң баг адар хевири» деп мөөрейинге республика маргылдаазы.

Март 7

09:00 – 2010-2019 чылдарда төрүттүнген оолдар аразынга беш аңгы назы-хар бөлүүнге тыва хүрешке «Шагаа-2025» республика маргылдаазы (2010-2011 чылдарда төрүттүнген (14-15 харлыг), 2012-2013 ч.т. (12-13 харлыг), 2014-2015 ч.т. (10-11 харлыг), 2016-2017 ч.т. (8-9 харлыг), 2018-2019 ч.т. (6-7 харлыг).

Тыва Чазак