Чыл календары

Тыва чон 12 чыл эргилделиг календарьлыг. Ону эргилделиг дээн ужуру болза, бир чыл 12 чыл болгаш катап эргилер. Чыл бүрүзү аттыг болур. Бир эвес 2001 чылдың ады Чылан болза, ол 12 чыл болгаш катап эргилип келир. Чыл бүрүзүн дараазында дириг амытаннар аттары-биле адаар: Күске, Инек, Пар, Тоолай, Улу, Чылан, Аът, Хой, Мечи, Дагаа, Ыт, Хаван.
Кижи кандыг чылда төрүттүнген болдур, аажы-чаңының кол шынарлары ол дириг амытанга дөмей болур дээр.
Чижээ:
Күске чылдыг кижи камналгалыг, ажылгыр, чугаакыр, эрес, шимченгир. Ынчалза-даа арай далаш.
Инек чылдыг кижи эскериичел, шыңгыызы кончуг, шыдалдыг. Ынчалза-даа дедирленип болур, өске кижи аайынга белен-селен кирбес.
Пар чылдыг кижи сонуургак, эки чүүлдү үнелеп билир. Ынчалза-даа изиглениичел, сезиктиг.
Тоолай чылдыг кижи талантылыг, эргелиг, чараш. Чаасканзырак чаңныг.
Улу чылдыг кижи күштүг, улус баштаар, быжыг туруштуг. Ынчалза-даа элээн кылыктыг, дедир.
Чылан чылдыг кижи мерген угаанныг, бот-туруштуг, улус баштаар. Ынчалза-даа бот-тогдунуп болур, шог.
Аът чылдыг кижи ажылгыр, турум. Ынчалза-даа хорадай бергенде халалыг.
Хой чылдыг кижи топтуг-томаанныг. Улус аайындан эртпес.
Мечи чылдыг кижи чарт угаанныг, тодаргай чүүлге шылгараар, чугаакыр. Былдамыш бооп болур.
Дагаа чылдыг кижи кызымак, күзелдери хөй. Ынчалза-даа холу чадагай, оялык.
Ыт чылдыг кижи шынчы, кончуг бүзүрелдиг, кедергей сонуургак, сонуургаан чүвезинге четпээн шаанда амыравас. Каржыланып болур.
Хаван чылдыг кижи буянныг, кем чок, кедергей сонуургак. Чуттугзумаар чүве бар.(В. Монгуш.)

Предыдущая запись
В Туве почтовые отделения изменят график работы в связи с народным праздником Шагаа
Следующая запись
ВКонтакте и Госуслуги будут доступны жителям Тувы даже при отрицательном балансе
Меню